محمد باقری - استادیارگروه معماری دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مرتضی علی آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشدمعماری اسلامی دانشگاه هنر اسلامی تبریز
مینا تفکر - دانشجوی کارشناسی ارشدمعماریداخلی پردیس هنرهای زیبادانشگاه تهران

معماری وشهرسازی ایرانی- اسلامی در دوران معاصر، بجای پاسخگویی به سوالاتی که در واقعیت وجودی مشترک ادراکات حسی انسانها ریشه داشته باشند؛ غالبا با گفتمان خود معماری و نگاشت قلمروهای جانبی هنر و مباحث صوری سنت و تجدد درگیر است. بررسی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی، از دیدگاه روانشناسی محیطی و ادراکات حسی و تلاش در جهت ایجاد زمینه هایی برای پیوند دوباره طراحی با هنر در تقابل با رواج رویکردهای صوری به معماری وشهرسازی ایرانی- اسلامی و محیط مصنوع از اهداف این پژوهش بوده است. لذا در این پژوهش در پی پرسش از لزوم خوانش معماری وشهرسازی ایرانی- اسلامی بر مبنای ادراکات حسی برای شرط اشتراک در جنبه های ادراک مطلوبیت در بناهای معماری در دوران اسلام هستیم و از آنجا که احساس و ادراک انسانها از محیط ملاک عمل اشتراک معنی قرار می گیرد، بدون نظریه های روانشناسی، این اطلاعات قابل تحلیل و جمع بندی نیست. لذا با روش روانشناسی ساختار ذهنی به سنجش معانی در استفاده کنندگان از بناهای شاخص معماری وشهرسازی ایرانی- اسلامی ایرانی پرداخته و نتیجه با روش افتراق معنایی مورد بررسی قرار می گیرد، و با توجه به ماهیت داده های افتراق معنایی که از نوع فاصله ای محسوب می شوند، از تکنیک های آماری موجود متغیرهای هم جنس در سطوح معنایی را مشخص کرده که به صورت عامل در مطلوبیت محیطی مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند. در نتیجه در پرتو نظریه های روانشناسی محیطی با تدوین شناخت قاعده رابطه بین سطوح معنایی شناسایی شده و به ویژگی های موضوعی فرم مطلوب می پردازیم. ادراک حسی به معماران وشهرسازان معاصر این امکان را می دهد که طرح هایی متناسب تر با خواسته های استفاده کنندگان و بر مبنای انطباق بیشتر با نیازهای ادراکی انسانی ارائه داده و موجب کاهش ادراکی فاصله میان معماری و شهرسازی اسلامی گذشته و معاصر و پذیرش و جهت دهی رفتارگرایانه ی و اداراکی انسانی، نسبت به طراحی معماری وشهرسازی ایرانی- اسلامی باشد

ادراک حسی ، معماری و شهرسازی ایرانی - اسلامی ، روانشناسی محیطی ، افتراق معنایی