بررسی شکل گیری امواج دم خروسی پایین دست پایههای شوت

سرریزها از سازه های مهم سدها هستند که برای عبور آب های اضافی سیلاب از مخزن مورد استفاده قرار می گیرند. با وجود اینکه مطالعات زیادی برروی مشخصات جریان بر روی این سازه ها انجام شده است، اما اطلاعات اندکی در مورد جریان فوق بحرانی پایین دستپایه های مستقر روی سرریز شوت موجود است. پس از برخورد جریان به پایه های شوت، یک جریان موجی شکل می گیرد که به آنجریان بالی شکل یا دم خروسی می گویند. حاصل این جریان، دو موج است که یکی پایین دست پایه شکل میگیرد و دیگری روی دیواره شکل می گیرد. اهمیت بررسی این جریان به این علت است که می تواند بر میدان جریان تاثیر گذاشته و شرایط نامتعادل هیدرولیکی رویسرریز بوجود آورد. ارتفاع امواجی که روی دیواره شوت تشکیل می شود می تواند حتی بزرگتر از 2 برابر عمق آب و از ارتفاع دیواره سرریزنیز بیشتر شود و لذا طراحی دیواره های کناری شوت را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله به بررسی چگونگی تشکیل جریان بالی شکل، پروفیل امواج ایجاد شده و کاهش این امواج روی دیواره سرریزهای شوت پرداخته می شود. در این بررسی آزمایشاتی روی مدل فیزیکی سرریز سد خیر آباد که در موسسه تحقیقات آب ایران ساخته شده است انجام شد و ملاحظه شد که عدد فرود جریان تاثیر قابل ملاحظه بر شکل گیری امواج دارد. در پایان راهکار جهت کاهش اثرات این امواج نیز ارائه شد که در نوع خود قابل توجه و موثر می باشد.