راهکار مشارکتی در بهسازی سکونتگاه های غیر رسمی و بافت های فرسوده شهرها

گسترش فضایی بی رویه و بدون برنامه شهرهای بزرگ و متوسط کشور در چند دهه گذشته، باعث شکل گیری بافت های جدید شهری در مجاورت و حتی درون شهرها و جابجایی ساکنان و کاربریهای شهری به نواحی جدید گردیده است .در نتیجه این جابجایی، به تدریج بافت های قدیمی شهرها کارکرد و حیات اجتماعی - اقتصادی خود را از دست داده اند و این بافت ها با از دست دادن حیات شهری خود، به سمت رکود و فرسودگی گرایش پیدا کرده اند.جدا از نقش شهرنشینی فراگیر و رو به رشد شهر ، چاره اندیشی برای کاهش اثرات بازدارنده این نوع از سکنی گزینی اجتناب ناژذیر است . تا حدود سال های 1970 تاکید اصلی بر چاره جویی، سخت افزارانه و مبتنی بر رویکردهای از بالا به پایین، متمرکز،اقتصادی و کالبدی بود، نهایت این روند چاره جویی، پاسخگو به مسائل شهرسازی و به طور کلی شهرنشینی نبود و اکنون اجماع بر سر شیوه های مدیریت شهری و نوین و بهره گیری از ظرفیت های مردمی از طریق مشارکت واقعی آنها است و پاسخ ناپایداری های شهری را در ارتقاء کیفیت شیوه مدیریت منابع شهری جستجو می کنند در زمینه نحوه مداخله و ساماندهی اسکان های غیر رسمی وبافت های فرسوده دولت ها و حکومت ها در کشورهای مختلف به روش های گوناگون همواره سعی در مقابله با مشکلات و معضلات این اسکان ها را داشته اند گرچه اکثر سیاست های شهری آنان اغلب با شکت مواجه شده است. این مسئله ناشی از آئین نامه های نامناسب، عدم کارایی و نبود اشنایی با ساختار جمعیتی و اجتماعی ساکنین، کمبودهای اساسی در امور سیاسی، یکپارچه نبودن مدیریت و نظایر اینهاست. به هر حال وسعت و روش های مقابله با اسکانهای غیرقانونی در کشورهای مختلف گوناگون است، از بی توجهی کامل گرفته تا تخریب، پاکسازی و جابجایی متغیر است ولی بر اساس تجربیات به دست آمده در کشورهای توسعه یافته و هزینه های صورت گرفته در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه امروزه طرحهای ساماندهی سکونت گاه های غیرقانونی وبافت های فرسوده با محوریت مشارکت مردمی به عنوان موثرترین روش معرفی و به اثبات رسیده چه از نظر بازده و چه از نظر مدت زمان اجرا و هزینه های صرف شده. البته در کشورمان نیز با تصویب قانون حمایت از احیا وبهسازی و نوسازی بافت های فرسوده وناکارامد شهری مصوب 12/10/89 گا مهای قانونی واساسی جهت برخورد با این معضل شهری برداشته شده است.ولی چیزی که این رویکرد جدید را موثر می سازد نیاز به بررسی و دقت زیاد به هنگام بکارگیری دارد شناخت عوامل جلب اعتماد ساکنین و برانگیخته شدن فعال و اختیاری مشارکت فی مابین است که در صورت عدم توجه به مبانی مشارکت با توجه به ریشه ای فرهنگی و ساختار جمعیتی حوزه مورد نظر هر گونه طرح ساماندهی با هر رویکردی به نتایج مطلوب مدنظر منتهی نخواهد شد.