رئوفه طوسی - کارشناس ارشد معماری دانشگاه شهید بهشتی، مدرس دانشگاه و عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی آمل

معماری در ذات خود دارای دو بخش صورت (ظاهر، کالبد) و معنی (مفهوم، باطن) می باشد در واقع می توان گفت که یا عبور از معنا و مفهوم و رسیدن به یک کالبد، معماری عینیت خواهد یافت با بررسی معماری اسلامی ایران و آثار مختلف معماری که در زمره بناهای معماری اسلامی ایران قرار می گیرند می توان به معانی و مفاهیمی مشترک دست یافت که در تمامی این آثار حضور دارند در این نوشتار، سعی بر ربررسی نحوه بکارگیری این معانی و مفاهیم در یک نمونه از بناهای سنتی اقلیم معتدل و مرطوب کرانه جنوبی دریای خزر می باشد بدین منظور، در ابتدا پس از ارائه تعریفی از معماری اسلامی ایران، یک جمع بندی کلی از اصول و مفاهیم بنیادین در معماری اسلامی ایران ارائه خواهد شد و سپس به نحوه بکارگیری این اصول و مفاهیم در خانه کلبادی (واقع در محله آب انبار نو ساری) به عنوان یکی از نمونه های معماری سنتی اقلیم معتدل و مربوط خزری پرداخته خواهد شد. علت انتخاب این بنای مسکونی، تنوع فضایی موجود در آن است و دلیل دیگر اینکه به عنوان یکی از نمونه های غیرشاخص و یا قدمت نه چندان زیاد می باشد که کمتر بدان پرداخته شده و کمتر مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، روش کتابخانه ای می باشد که با استفاده از منابع مکتوب و الکترونیک به منظور دستیابی به اطلاعات، اسناد، نقشه ها و... صورت پذیرفته است و همچنین روش میدانی کمه با استفاده از عکاسی و... انجام شده است. در نهایت، بررسی نمونه های مختلف آثار معماری اسلامی ایران بطور عام و نمونه مذکور بطور خاص در پژوهش حاضر گویای این مطلب است که نحوه تبدیل معانی و مفاهیم به کالبدی معماری تحت تاثیر شرایط مختلف متفاوت بوده و در مواردی نیز معماری توانسته به عوامل متتضاد پاسخگو باشد در واقع این هنر معمار آن بوده که توانسته بهترین مصداق یک مفهوم را با توجه به شرایط و عوامل تاثیرگذار در معماری یافته و بهترین راه حل ممکن را ارائه نماید.

معماری اسلامی ایران، معانی و مفاهمیم بنیادین، اصول و مفاهیم بنیادین در معماری اسلامی ایران، خانه کلبادی، اقلیم معتدل و مرطوب