بابک تقدیسی - دانشجوی دکترای سازه های آبی دانشگاه فردوسی مشهد
کاظم اسماعیلی - عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

با توجه به اینکه ارزیابی پهنه سیلابگیر و مسیل رودخانه ها مبنای اصلی برنامه های مدیریتی پیشگیری از وقوع خطرات ناشی از سیلاب و استفاده بهینه از این پدیده خدادادی در علوم مربوط به مهندسی رودخانه می باشد بررسی این موضوع در رودخانه هایی که احتمال وقوع سیلاب در آنها وجود دارد دارای اهمیت بالایی می باشد که از آن جمله می توان به رودخانه فریزی در استان خراسان اشاره داشت. مدل ریاضی که در این خصوص استفاده شده است نرم افزار HEC-RAS می باشد. این مدل از مدلهای معتبر برای محاسبات هیدرولیکی آبراهه های طبیعی می باشد که با شبیه سازی یک بعدی رودخانه ها، امکان محاسبات جریانهای پایدار و ناپایدار را فراهم می کند در این مقاله نقشه محدوده مورد مطاله در ابتدا در محیط GIS وارد شده و سپس برای مدل معرفی گردید و با استفاده از نقشه های ژئورفرنس موجود ، 48 مقطع عرضی برداشت و وارد نرم افزار گردید.در ادامه کار دیگر اطلاعات مورد نیاز از قبیل ضریب زبری، فواصل ساحل چپ و راست و ... به نرم افزار داده شد و برنامه HEC – RAS اجرا گردید. مسلمأ یکسری خطا ها در زمان اجرا دیده شد که با رفع آنها توانستیم خروجی های خوبی را داشته باشیم. و نتایج حاصل نشان داد که در 11 مقطع عرضی از کل محدوده مورد مطالعه فرسایش وجود دارد که در این خصوص یکسریراهکارهای کاربردی به منظور کنترل و کاهش فرسایش پیشنهاد شد و با توجه به نتایج حاصل مشخص شد که افزایش ارتفاع سیل تاثیر چندانی بر گسترش پهنه سیل ندارد و همچنین فاکتور زبری نیز تاثیر محسوسی در افزایش ارتفاع جریان نشان می دهد.

رودخانه فریزی، حریم و بستر رودخانه، نرم افزار HEC - RAS و GIS