بهزاد سلیمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی عمران آبهای زیرزمینی - پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور دانشگاه شهید بهشتی
سیدحسین قریشی نجف آبادی - عضو هیات علمی دانشکده آب و محیط زیست پردیس فنی مهندسی شهید عباسپور- دانشگاه شهید بهشتی

یکی از مسائل و نگرانیهای اصلی مرتبط به توسعه منابع آب زیرزمینی، تاثیر پمپاژ آب زیرزمینی بر جریان رودخانه هاست. سیستم های آب زیرزمینی و آب سطحی با یکدیگر ارتباط دارند و تخلیه آب زیرزمینی غالبا بر بخش قابل توجهی از کل جریان یک رودخانه تاثیرگذار است. پمپاژ آب زیرزمینی میزان آب آبخوان را می کاهد که بر جریان رودخانه اثر یافته و در مواردی، آب رودخانه می تواند وارد سیستم آب زیرزمینی شود.برداشت های متعدد از آبخوان، میتواند دبی جریان را کاهش دهد، بر اکوسیستم های آبی و آبزیان، فراوانی آب سطحی و کیفیت و ارزش زیبایی شناختی نهرها و رودخانه ها نیز تاثیر می نهد. تحقیق های علمی در دهه های گذشته نقش بیشتری در درک اساسی روندها و عواملی دارد که بر مسیر جریان رودخانه ها تاثیر دارد. بعلاوه پیشرفت هایی که در روش های شبیه سازی سیستم های آب زیرزمینی با مدلهای کامپیوتری ایجاد ش ده است،ابزار قدرتمندی برای برآورد نرخها، مکانها، زمان بندی افت دبی جریان رودخانه در واکنش به پمپاژ آب زیرزمینی مهیا میکند. هدف اصلی این تحقیق شبیه سازی عددی اثر برداشت آب از آبخوان بر روی یک رودخانه نزدیک به آن است. این شبیه سازی با نرم افزار PMWIN MODFLOW انجام گرفته، که میزان تاثیر برداشت آب بر دبی رودخانه، و دیگر عوامل تاثیرگذار و سهم هر یک از آنها در این اندرکنش را مشخص می نماید. نتایج شبیه سازی بر رودخانه تجن - نکارود به عنوان مطالعه موردی، حاکی از آن است که تعداد و فاصله چاه ها از رودخانه و همچنین زمان مدت پمپاژ، تاثیرات قابل ملاحظه ای بر نزول دبی رودخانه گذاشته، و در یک شبیه سازی با دوره چهار ساله با پمپاژ، دبی پایه این رودخانه از 12 تا 17 درصد (بسته به شبکه چاه های مورد استفاده و مسیر رودخانه) کاهش می یابد.

آب زیرزمینی، دبی رودخانه، شبیه سازی عددی،PMWIN MODFLOW،برداشت آب