مرتضی خلیلی - دکتری مهندسی حمل و نقل، مدرس درس حمل و نقل، دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران، تهران
مهسا محرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده شهرسازی دانشگاه تهران، تهران

قطار های سریع السیر در چند دهه اخیر بعنوان راه حلی بهینه برای حل معضلات ترافیکی و همینطور توسعه ملی و منطقه ای به شمار رفته است و کشورهای صنعتی به ساخت و توسعه این خطوط مبادرت می ورزند. با توجه به محوریت کلانشهرها در طراحی شبکه خطوط آهن سریع السیر، خطر افزایش تمرکز توسعه در این کلانشهرها که توسعه نامتوازن منطقه ای را در پی خواهد داشت همواره مطرح است. کشورهای پیشگام در این صنعت پس از گذارندن تجربه های مختلف، اخیراً توجه ویژه ای به توسعه متوازن منطقه ای از طریق توجه به شهرهای میانی و تقویت نقش منطقه ای آنها در فرآیند توسعه متوازن داشته اند و آن را محوری اساسی در برنامه ریزی برای گسترش خطوط آتی قرار داده اند. بررسی این تجربیات برای کشورهایی همچون ایران که در گام های نخست ساخت خطوط سریع السیر هستند ضرورتی اجتناب ناپذیر است، به ویژه اینکه امروز در ایران مشکل تمرکز امکانات و توسعه در پایتخت و سایر کلانشهرها مشکلی جدی است و سبب عدم تعادل در سطح ملی و منطقه ای شده است. در انتها بر اساس نتایج به دست آمده از تجربیات جهانی، پیشنهاداتی برای راه آهن سریع السیر تهران-مشهد با رویکرد توسعه منطقه ای ارائه خواهد شد.

قطار سریع السیر، شهرهای میانی، توسعه متوازن، توسعه منطقه ای