ارزیابی وضعیت توسعه منطقه ای در میان شهرستانهای استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل های ترکیبی تحلیلی عاملی

توجه به نابرابریهای منطقه ای در قالب شاخصها، از جمله مهمترین ابزارهای برنامه ریزی به شمار می رود که از طریق آن برنامه ریزان قادر به شناسایی مناطق محروم و توسعه یافته خواهند بود. روش این تحقیق اسنادی و کتابخانه ای و تکنیک تجزیه و تحلیل مدلهای تاکسونومی عددی و فاکتور آنالیز است. مقطع آماری سال 1385 است و در موارد وجود اطلاعات به روزتر از آن استفاده شده است. بخصوص آماری که هرساله در زمینه برخی اطلاعات منتشر می شود از آمار سال 1388 به بعد استفاده شده است. لازم به ذکر است برخی از این اطلاعات از معاونت نظارت و راهبردی به تفکیک تمام شهرستانها و بخشها اخذ شده است. همچنین در تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS برای تحلیل عاملی و از نرم افزار Excel برای برنامه نویسی و محاسبات تاکسونومی عددی استفاده شده است. تحلیل نابرابریها با استفاده از 23 شاخص در شهرستانهای استان و 19 شاخص در بخشهای استان صورت گرفت. عوامل فوق بعد از مراحل پردازش به روش Principle Method و چرخش 90 درجه واریماکس، منجر به استخراج 5 عامل به شرح جدول شماره 1 گردید.عوامل فوق الذکر برای ایجاد رتبه هر شهرستان در درجه محرومیت با مدل تاکسونومی عددی تحلیل گردید. نتایج نشان می دهد شهرستانهای چالدران، ورزقان، اهر، کلیبر، هشترود، با درجه بالایی از محرومیت، محروم ترین شهرستانهای استان هستند و در قابل شهرستانهای تبریز، شبستر، عجبشیر، اسکو، بناب، مراغه و مرند به ترتیب شهرستانهای برخوردار استان محسوب می شوند. بررسیهای م ربوط به سطح برخورداری بخشهای 42 گانه استان نشان می دهد بخشهای ترکمانچای، شادیان، خدا آفرین، خاروانا، کاغذکنان، مرکزی کلیبر به ترتیب محرومترین بخشهای استان هستند که نیازمند اولویت و سرمایه گذاری در بخشهای مختلف هستند. در مقابل بخشهای مرکزی تبریز، مرکزی مرند، خسروشهر تبریز، مرکزی بناب، مرکزی جلفا، مرکزی شبستر، مرکزی سراب، مرکزی عجب شیر، مرکزی مراغه، مرکزی بستان آباد، با درجه محرومیت کمتر برخوردارترین بخشهای مربوط به شهرستانهای استان می باشند.

کلیدواژه ها:

توسعه منطقه ای ، تعادل ، استان آذربایجان شرقی ، تاکسونومی ، تحلیل عاملی