علی بامداد - پژوهشگر دوره دکتری، مدرس گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات بوشهر
آزرم رادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات بوشهر
اندیشه رادی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات بوشهر

حرکت و سکون از فعالیتهایی است که به طور دائم به صورت فکری یا جسمی صورت می گیرد و از آنجا که درک فضا، به وسیله ی سیر در آن مؤثر است به طور ناخودآگاه در بین مباحث مربوط به معماری قرار می گیرند. این دو از مفاهیمی هستند که دارای مصادیقی در عالم ماده و عالم روح می باشند. این مفاهیم، در عالم ماده جنبه ی فیزیکی و در عالم روح جنبه ی معنایی به خود می گیرد. حرکت فیزیکی گاه با حرکت از نقطه ای به نقطه ی دیگر و گاه تنها با حرکت چشم امکان پذیر است و سکون به معنای مکث، مخالف حرکت و در واقع به معنای عدم تغییر مکان است. اما حرکت و سکون معنایی نیاز به فضاسازی دارد؛ که این فضاسازی توسط عوامل معماری انجام پذیر است. عواملی که القا کننده ی احساس حرکت و سکون در فضای معماری و در شهر می باشند عبارتند از: هندسه، سلسله مراتب، ریتم، سیالیت، پیوستگی فضایی و نور. مفهوم حرکت از دیرباز میان فلاسفه بحث برانگیز بوده است فلاسفه ی اسلامی به تفصیل به بررسی این مفاهیم پرداخته اند و مصادیق این دو مفهوم را در عالم ماده و عالم معنا تبیین نمده اند. معمار سنتی ایرانی، با آگاهی از فلسفه ی اسلامی این مفاهیم و با بهره گیری از ابزارهای معماری که ذکر شد به خوبی توانسته است جنبه ی مادی و معنایی این مفاهی را در کنار هم و در جهت نشان دادن حرکت و عروج از عالم ماده به عالم معنا به ار گیرد. در این مقاله تلاش بر آن است با پرداختن به جنبه ی مادی و معنایی حرکت و سکون و نظریات فلاسفه ی اسلامی در این باب، بتوان مصادیق این مفاهیم را در شهر سنتی باز شناخت.

حرکت فیزیکی، حرکت معنایی، سکون فیزیکی، سکون معنایی، شهرسنتی ایرانی