پایش ضوابط و مقررات شهرسازی در ایجاد سکونتگاه های غیررسمی و تأثیر آن در ابعاد سیاسی، امنیتی منطقه جنوب غرب تهران (با تأکید بر اسلامشهر)

ظهور پدیده اسکان غیررسمی در ایران به دهه های 1320 برمی گردد. گفته می شود این پدیده بی تأثیر از رشد سریع شهرنشینی نبوده و از همین سالها رشد حاشیه نشینی شدت بیشتری یافته و حتی از رشد شهرنشینی سبقت گرفه است. هر چند در توصیف ویژگی های این نواحی در کشور نمی توان به یک تعریف جامع و فراگیر رسید که تمامی وجوده حاکم بر این مناطق را بازگو کند لیکن و یک برداشت کلی می توان اسکان غیررسمی را ناشی از مسکن سازی شتابزده اقشار کم درآمد دانست که بدون مجوز و خارج از برنامه ریزی رسمی شهر در محیطی با کیفیت پائین و کبود شدید خدمات و تراکم بالای جمعیت شکل می گیرد ایجاد این نواحی در شهرها را باید حزئی از فرایند عدم تعال شهری/منطقه ای و دوگانگی اقتصادی در جامعه تلقی کرد که منجر به تغییر مکانی جمعیت از نواحی فقیر و توسعه نیافته شهری و روستایی به سمت نواحی برتر شهری می شود. در این جریان ا نتقال جمعیتی،نواحی بی دفاع و فاقد نظارت شهری، عرصه اسکان این گرو های تازه وارد که توان رقابت در بازار رسمی زمین و مسکن شهری را ندارند- شده و به سرعت اشغال می شوند هماهنگ با نیاز اجتماعی، فرصت طلبی گروه های سودجو و رانتخوار زمین عامل تشدید کننده محسوب شده که زمینه لازم برای گسترش آن را پدید می آورند در واقع سکونتگاههای غرر سمی بیشتر به خاطر شهری شدن فقر بروز می کند. فقر هم صرفاً مادی و اقتصادی ن یست، بلکه ابعاد فقر شامل بهداشت، اشتغال و درآمد، آموزش، امنیت و همچنین مشارکت اقشار و گروه های کم درآمد در برنامه ریز نیز می باشد این موضوع خاص کشور مانیست بنحوی که در حال حاضر 42% جمعیت کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه در همین سکونتگاه های زندگی می کنند بر اساس گزارش سازمان ملل سکونتگاه های غیررسمی (حاشیه نشینی) چالش اصلی هزار و سوم معرفی شده است. در این پژوهش با بهره گیری از ضوابط و مقررات شهرسازی و توجه به ضعف ها و قوت های موجود در این سکونتگاه ها با استفاده از مدل سوات (SWOT) در تلاش به ارائه راهکارها و راهبردهایی به منظور برون رفت از وضع موجود و توانمندسازی و ساماندهی و آمایش محلات مورد مطالعه در جنوبغرب تهران (اسلامشهر و چهاردانگه) را مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. در این مقوله نقش برنامه ریزان شهری و مدیریت شهری می تواند کمک شایانی در ساماندهی و عدم سرایت به سایر فضاهای شهری ایفا نماید و با فراغ بال در برنامه ریزیهای بلند مدت و با چشم انداز به آینده از برنامه ریزی های آمایشی بهره برد.

کلیدواژه ها:

مقررات شهرسازی ، سکونتگاههای غیررسمی ، منطقه جنوب غرب تهران