خضر شمسی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد سمنان
عباس ارغان - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد سمنان
مهدی نصیری - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد سمنان

فرسودگی بافت که نتیجه فرسایش کالبدی، اقتصادی و اجتماعی است. به مرور محدوده ای از شهر را از چرخه حیات و زندگی شهری و شهروندی خارج کرده و سبب هدررفتن زمین در بخشهای توانمندی شهر (محدوده های مرکزی و بافت های قدیمی) می شود و فضاهای خالی و بافت های فرسوده در دل شهرها در حالی رها شده اند که گسترش کالبدی شهر هر روز معضلی جدید بر مسائل و مشکلات موجود می افزاید. بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری نه تنها در کاهش خسارات و تلفات ناشی از زلزله موثر است، بلکه توجیه اقتصادی نیز دارد. در بحث ضرورتهای اقتصادی بهسازی بافت های فرسوده شهری، می توان شاخص های هزینه اسکان جمعیت، هزینه عمران شهری، هزینه نگهداری شهر، پتانسیل اقتصادی درون بافت های مرکزی، قیمت زمین و تراکم و جمعیت پذیری شهرها و ... را بررسی کرد. اما در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری چندین مشکل وجود دارد که باید حل شود. اول اینکه تا کنون مشارکت مردم در این زمینه، منحصر به دعوت از آنها برای سرمایه گذاری در احداث بناها یا مجتمع ها بوده است. در حالی که در شهرسازی امروزی، شهرسازی به شیوه مشارکتی مطرح است. اساس این مشارکت ایجاد تعادل میان خواسته ها و نیازمندی های شهروندان و ارگان های شهری، همراه با تقسیم کار مشخص میان آنهاست. این مقاله در صدد آن است تا ضمن ارائه تعریف مشخصی از بافت های فرسوده، و بررسی نظریات مطروحه در جهت بهسازی و نوسازی این بافت و تعریف رهیافت های متناسب با این معضل ایجاد شده، ترتیبات نهادی این بحث را مورد کنکاش قرار دهد؛ سپس با معرفی راهکارهای موجود در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری و ارزیابی کلی آن در پرتو مباحث نظری پایه، راهبردهای کلی جهت تقویت نقش و جایگاه مشارکت مردمی در بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری را مطرح کرده است.

بافتهای فرسوده، فرسودگی شهری، نظریات مطروحه در باب فرسودگی، رهیافت های مداخله در بافت قدیم، مشارکت مردم