الهام قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز

با مطالعه و تحقیق اجمالی خواهیم دید که هنر سفال و معماری عمری بس طولانی دارد، در واقع از زمان پیدایش انسان. هنر انسان عصر باستان بیشتر یا جنبه کاربردی داشته و یا در جهت اعتقادات مذهبی و باورهای او شکل گرفته بوده است. با گذشت زمان هنر ابعاد وسیع تری یافته است و در تمام ابعاد زندگی انسان ریشه دوانده است و با آن رشد کرده، متعالی تر می شود. در فلات مرکزی ایران، مناطقی که حاوی آثار و بقایایی از زیستگاههای کهن بشری باشند، کم نیست. اما یکی از کهن ترین منطقه ای که بتواند تطور فرهنگی و زیستی کاملی از حیات مردمان بومی این کشور، از زمان سکونت های اولیه تا دوره ی تاریخی را در دل خود جای دهد، تپه های سیلک کاشان می باشد. تپه های سیلک کاشان در 3 کیلومتری جنوب غربی کاشان و سمت راست جاده کاشان به فین در روستای دزتش واقع شده اند. این تپه ها متعلق به منطقه ی 5 باستان شناسی ایران هستند. لایه های تاریخی یافت شده در این تپه ها، از نظر قدمت و ویژگی هایشان، تاریخچه ای از سکونت بشر ایرانی را در مدت زمانی طولانی، به طور مستمر و پیوسته، در درون خود جای داده اند. نکته ی جالب توجه این که، این لایه ها پشت سر هم از نظر زمانی، بدون هیچ انقطاعی، بر روی هم قرار گرفته اند و به همین دلیل امکان بررسی و شناختی کامل را برای ما فراهم می آورند. بررسی و پژوهش های متنوعی درباره ویژگی های مختلف هنر سفال و معماری در تمدن سیلک صورت گرفته است. تنوع این پژوهش ها چنان است که در نگاه نخست به نظر نمی رسد مجالی دیگر برای پرداختن به ویژگی های هنر سفال و معماری این تمدن که به نوعی موضوع این مقاله است، مانده باشد. اما مقاله ای که پیش روی شماست می کوشد منظری جدید از مطالعه هنر و معماری این تمدن را نشان دهد. این منظر به واسطه جدیدترین یافته های باستان شناسی در طرح بازنگری تپه های سیلک ممکن گردیده که چگونگی انجام آن در این مقاله ارائه می گردد.

هنر، معماری، سفال، نماد، تمدن