حامد خیراندیش - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابانزدایی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
ایمان دمیری - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

رودخانه‌ها شریان‌های حیات روی زمین هستند و همان‌گونه که رگ‌ها خون را در بدن یک موجود زنده به گردش در می‌آورند رودخانه‌ها به مثابه رگ‌های زمین، چرخه حیات را در گستره آن می‌گسترانند. سدسازی ناپایدار کفه ترازوی تعادل در رودخانه را به نفع بالادست آن ناعادلانه به هم‌زده و منجر به برهم خوردن تعادل اکولوژیک، بی بر و بار شدن صدها کیلومتر پایین دست، نابودی تالاب‌ها، نابودی تنوع زیستی، نابودی پوشش گیاهی و جنگلی، گسترش بیابان و طوفان و پراکنش ریزگردها، افزایش بیابانزایی می‌گردد. رودهای جهان هم‌اکنون با بیش از 40000 (چهل هزار) سد مسدود شده‌اند که به جز پنج هزار تای آن‌ها بقیه همگی در 50 سال اخیر ساخته شده‌اند. سدسازی یکی از عرصه‌های پیشتاز در کشور ایران در دهه‌های اخیر بوده است. در دهه‌های اخیر 100 سد بزرگ در کشور ایران احداث شده و قرار است در سال‌های آینده سدهای جدید دیگری نیز در ایران احداث شود. تنها درحوزه زاگرس 30 سد بزرگ مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. یکی از این سدها، سد درودزن است که در شمال شرق شهرشیراز بر رود کر احداث شده است. گرچه این سد نقش حیاتی در تأمین آب شرب شهر شیراز و هم‌چنین آب مورد نیاز زمین‌های کشاورزی بالادست دارد، اما بی‌توجهی و نادیده گرفتن اصول استفاده از سد منجر به صدمات زیست‌محیطی فراوانی شده است که یکی از آنها خشک شدن دریاچه‌های بختگان و طشک است که منجر به خسارات زیادی در این منطقه شده است. در این مقاله بخش‌هایی از تأثیرات زیست‌محیطی سدها و به طور ویژه تأثیر سد دروزن بر اکولوژی رود کر و تالاب بختگان و طشک بررسی شده است.

تالاب، سد درودزن، رود کر، دریاچه بختگان و طشک