اسما مهان - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اصفهان مدرس دانشگاه گرمسار

تاریخ معماری همانند سایر تاریخ ها درصدد تلاش برای درک گذشته با روشی نقادانه است آنچه تاریخ معماری را از سایر تاریخ ها متفاوت می سازد، طبیعت مدارک موجود و روش هایی است که برای ارزیابی مدارک استفاده می شود. باز زنده سازی میدان تاریخی صاحب آباد تبریز بر اساس متون تاریخی و سفرنامه ها هدف اصلی این پژوهش است. میدان به عنوان یک فضای شهری با حضور و مکث معنی دار انسان و به منظور و مقصود معینی در ارتباط با حرکت جمیعت موجودیت می یابد ،تا بیش از قرن نهم هجری واژه میدان دار ادبیات ایرانی واژه هایی چون میدان رزم و بزم ،میدان جنگ و جدال و ...داریم اما با شکل گیری فضا هایی همچون میدان نقش جهان اصفهان ،میدان گنجعلی خان کرمان ،میدان خان یزد و ....میدان به صورت عنصری قوی وارد عرصه های اجتماعی -سیاسی و اقتصادی و ...ایران گردید . مجموعه صاحب آباد تبریز که بقایای باقی مانده آن امروز به نام مجموعه صاحب الامر معروف گشته است از مجموعه های تاریخی و ارزشمند ایران می باشد طبق بررسی های انجام شده این مجموعه مدت چهار قرن مرکز حکومت ایران ومقر فرماندهی پادشاهانی چون جهانشاه ،اوزون حسن ،شاه اسماعیل و شاه طهماسب بوده است ،اما امروزه تنها نام و خاطره ای مبهم در اوراق تاریخی از این مجموعه نفیس باقی مانده است .اهمیت باز زنده سازی این میدان به عنوان پیشرو نهضت میدان سازی و مجموعه سازی که تا دورهای بعد ادامه یافت و الگویی برای ساخت مجموعه های متاخرتر مانند مجموعه شهری امیر چخماق و میدان نقش جهان گردید ، روشن است .ساخته شدن میدان صاحب آباد به نبود چندین قرن فضای باز شهری در سیستم شهرسازی دار شهر های ایران پایان داد و فضای میدان با شکل و فرم جدید را وارد شهر های ایرانی نمود. در این پژوهش سعی شده است تا بر اساس اسناد و مکتوبات تاریخی شمایی از کلیت و نقش میدان و چگونگی تعامل ان در دوره حیات و پویایی عملکردی اش ترسیم نمود

میدان تاریخی ، حسن پادشاه ، صاحب الامر ، باغ صاحب آبادتبریز