علی اکبر نیازی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات کرمانشاه
حسن سجادزاده - دکتری شهرسازی استادیار عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی همدان
محمدمهدی مقدسی - دکتری معماری مربی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

بازار به عنوان فضایی آشنا در معماری و شهرسازیی ، هسته اصلی شهر ایرانی را تشکیل داده است . بازار واژه ای پارسی است که از زبان پارسی که متعلق به ایرانیان دو هزار و پانصد سال قبل است باقی مانده و از این زبان وارد فرهنگ زبانی سایر ملت های دنیا شده و معادل محل تبادلات تجاری به نوعی مارکتینگ با اسلوب و ملاحظات معمارانه ای است که در کشورایران به دلیل سابقه ی دیرینه ی تجارت شکل گرفته و به میراثی با ارزش از تمدن ایرانی-اسلامی تبدیل شده است .واژه بازار در ادبیات فارسی به معنی محل شلوغ و پر ازدحام ؛اعتبار واهمیت اشخاص و غیره به کار می رفته است بازار در فارسی میانه به صورت وازار و با ترکیب هایی مانند وازارگ( بازاری ) وازرگان ( بازرگان ) وازارگانیه (بازرگانی ) ، وازارید ( رئیس بازار به ملک التجار ) و در پارتی به صورت واژا و در زبان پهلوی به شکل واکار، در پارسی باستان به صورت (آباکاری) مورد استفاده قرارگرفته است .این واژه احتمالاًاز صورت مفروض ایرانی باستان vaha-cavana گرفته که ترکیبی است از ) )vaha-wahog در فارسی میانه این واژه به سرزمین های دیگر مانند عربی ، ترکی عثمانی ، و برخی از کشورهای اروپایی مانند پرتغال و فرانسه راه یافته است. از جنبه های مهم بازار جنبه اقتصادی و اجتماعی و ارتباطی آن است بازار فضایی است که علاوه بر داد و ستد کالا ، تجمع افراد در آن صورت می پذیرد و اغلب مهم ترین محور ارتباطی و فضاهای شهری در شهرهای ایران در گذشته به شمار می آمده است.بازارها به عنوان ستون فقرات و قلب تپنده ی اقتصاد شهر های ایرانی متشکل ازراسته یا راسته های اصلی و فرعی متعدد به شکال مختلف در فضا های باز وبسته ،سرپوشیده و سرباز ،در طول محور ی ثابت یا انشعاباتی شاخه ای و با طاق ها و نورگیر ها وکاربندیها ی زیبا از مهمترین میراث های ملی ایران بوده و به واسطه اصالت ایرانی خود از گنجینه های مهم معماری ایرانی به حساب می آیند که نمودی از معماری پایدار شهری در جهت توسعه تعاملات اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی نقش بسیار مهمی را ایفا می کند ویک همپیوندی فضایی با کالبد شهری دارد. در این مقاله پیوند و تعامل میان ارزشهای تاریخی فرهنگی و بسط توسعه فضایی – کالبدی بر توسعه پا ی دار شهر ی از طری ق بازار مورد بررسی قرار می گیرد.

بازار ، ستون فقرات ، شهرایرانی ، راسته ، کالبد