احمد جامعی - دانشجوی دکتری معماری دانشگاه بین الملل امام خمینی ره
نسترن عرب اسماعیلی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

سیر تاریخی و تحولات معماری ایران از نظر مفهوم فضا، اصول سازماندهی کالبدی و کیفی تهای ادراکی و بیان فضایی و معماری را م یتوان به دو گروه اصلی تقسیم نمود؛ معماری گذشته و اسلامی تا حدود نیم قرن پیش و معماری جدید که از اواخر زمان قاجار تاکنون قابل مشاهده است. معماری ایران همانند یک زنجیره سالیان دراز به صورت پیوسته شکل می گرفت و این پیوستگی تا دوره صفوی و حتی قاجار نیز ادامه داشت. اما در طول یک قرن گذشته معماری معاصر ما بر اساس شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دچار بحران شده است. و تمایز دو معماری مذکور و بیگانگی معماری معاصر از سن تها و ارزش های پایدار گذشته علی رغم سیرتکاملی چندین ساله نیزکاملا قابل محسوس و قابل ادراک است. معماری ایران یکی از غن یترین نمونه های معماری بومی با دستاوردهای فرمی و نیارشی قابل ذکر در جهان است که درگذر از دوران تاریخ به یکی از نمون ههای موفق معماری مفهومی، معناگرا و عرفانی بدل شده است. قابل ذکر است فضاهای شهرهای ایران هم در طول سالیان متمادی تحت تاثیر آموزه ها و الگوهای فکری و هنری اسلام شکل گرفته اند که همواره اصول طراحی شهر اسلامی– تاریخی عمدتا به ارزش ها و اعتقادات فرهنگی اسلام که ریشه در ماهیت احکام اسلامی داشته است بستگی دارد. هم اکنون برای درک عصر حاضر و شناخت پیش بینی شهرها ، بایستی که به گذشته نگریست و چارچوب اصلی فرآیند توسعه آن را کشف و مسائل رادر مسیر تحولشان دنبال کرد؛ از این رو در مقاله حاضرسعی بر این است تا با بازگشت به گذشته و معماری و شهرسازی اسلامی به الگوها ونمادهایی برسیم که از طریق آنها به یک هویت وحدت یافته در معماری معاصر که همواره میراثی برای آیندگان بوده و همچنین نشان دهنده فرهنگ و هویت اسلامی- ایرانی مناسب با زمان پیشرو باشد، دست پیدا نماییم.