غلامرضا مهدوی فر - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد،
مهدی یاوری - کارشناس آبخیزداری، دانشگاه جامع علمی کاربردی جهاد کشاورزی خراسان رضوی ، کارشناس مطالعات منابع طبیعی شرکت مهندسی مشاور طوس اب
هادی رضایی - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران، سازه های هیدرولیکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، کارشناس مطالعات منابع آب شرکت مهندسی مشاور طوس آب

امروزه به دلیل اهمیت و نقش اب در زندگی انسان و چالش‌هایی که پیش روی این ماده حیاتی قرار دارد ، مباحث گسترده‌ای در خصوص چگونگی استفاده بهینه از آب و شیوه‌های صرفه‌جویی و حفاظتاز آن در سطح مجامع علمی و نهادهای بین‌المللی مطرح است. در گستره‌ی جغرافیایی ایران در پنجاه سال اخیر استفاده از منابع طبیعی به ویژه آب تحت تأثیر متغرهای اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی به طور شتاب آلودی افزایش یافته است. دراین مدت، هم زمان با این تحولات، مدیریت منابع‌ آب نیز تغییرات عمده‌ایی را تجربه نموده است. مشخصه اصلی این تغییرات کم رنگ شدن نقش مردم و تشکل‌های مردمی در مدیریت منابع طبیعی به ویژه آب بوده است. در این دوره سازمان‌های دولتی با دخالت گسترده مدیریت منابع طبیعی به ویژه اب را برعهده گرفتند. اکنون در نتیجه تغییر و تحولات فوق تعادل بین عرضه و تقاضای اب در بیشتر حوضه‌ها و دشت‌‌های کشور به هم خورده و مدیریت بخش اب با چالش ها و بحران‌های شدیدی مواجه گشته است. برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت سامانه‌های منابع اب برای تحقق اهداف توسعه پایدار در یک منطقه نیازمند مشارکت همگانی است مشارکت معادل واژه participation در زبان انگلیسی است که از حیث لغوی به معنی درگیری و تجمع برای منظور خاص نظیر مسابقه، گفتگو، ملاقات ومانند آن می‌باشد و هم‌چنین به معنی شرکت فعالانه در گروه در جهت به ثمر رسیدن یک فعالیت اجتماعی است. کشور ما به دلیل رشد جمعیت، گسترش شهرنشینی و توسعه بخش‌های توسعه‌ بخش‌‌های اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) تقاضا برای آب روز به روز افزایش می‌یابد. از مهم‌ترین نتایج این پژوهش می‌توان به لوزم گسترش و تحکیم زمینه مشارکت آگاهانه مردم در بهره‌برداری و مصرف اب، مشارکت مردم به عنوان پادرادایم غالب مدنظر برنامه‌ریزان و دستگاه‌های برنامه‌ریزی، نگرش و نگاه جدید و متفاوت به مفهوم مشارکت با این منظور که پایینی‌ها جای اولی‌ها و بالایی‌ها را می‌گیرند به گونه‌ای که اینت صمیم‌گیران سیاست‌ها هستند که می‌بایست مجری ایده‌های پایینی‌ها باشند. این تغییر مفهوم مبین یک پارادایم اساسی برای آغاز، انجام و استمرار حرکت‌های توسعه است.

مشارکت مردمی، مدیریت پایدار منابع اب، مناطق محروم