احمد احمدمعظم - دکترای حرفه ای، رئیس ستاد بحران، سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران
محمدرضا شیخ کاظم برزگری - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای، معاونت برنامه ریزی و توسعه شهری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران

استانداردهای کار و عملیات یا SOP (Standard Operating Procedure) سطحی تفصیلی از روش اجرایی است که به طور دقیق به روش عملیات و جوانب آن می پردازد. هدف از استاندارهای فرآیند عملیات حفظ ثبات رویه و یکپارچگی در کارکردها است و در شاخه های متفاوتی از علوم و صنعت مورد استفاده قرار می گیرد. در حوزه آتش نشانی و خدمات ایمنی نیز توسعه بکارگیری از استانداردهای کار و عملیات استاندارد، موجب تسهیل در آموزش، یکپارچه شدن عملیات، نظام مند شدن فرآیند نظارت بر عملکردها، کاهش هزینه ها، سهولت در کار و تامین منابع، ابزار و تجهیزات می شود که نتیجه آن پیشرفت سریع و تاثیر گذار بر کیفیت خدمات امدادی و اضطراری به شهروندان خواهد بود.در علم مدیریت، سازمان ها برای افزایش قدرت پاسخگویی به تحولات محیطی و انطباق با تغییرات دفعی، شکل های متفاوتی به خود می گیرند که یکی از جدیدترین آنها، فرم سازمان های چابک می‌باشد. با توجه به ماموریت ذاتی سازمان های آتش نشانی و خدمات ایمنی در مواجهه با تنوع و پیچیدگی علل وقوع حریق و حوادث، اتخادرویکرد چابک سازی در این سازمان ها نیز امری اجتناب ناپذیر می نماید. یکی از مهمترین و اساسی ترین ابزار نیل به چابکی سازمانی، بازنگری و بومی سازی استانداردهای کار و عملیات می باشد. این مقاله در نظر دارد با توجه به مراحل 5 گانه تدوین استانداردهای کار و عملیات (تهیه نقشه فرآیندهای اصلی، تعریف فعالیت های هر فرآیند اصلی، مستندسازی فعالیت‌ها، مشخص‌کردن گزارشات، فرم ها و شاخص های مورد نیاز و سازماندهی فرم ها و نمودارها) و تطبیق آن با اصول زیر‌بنایی و قابلیت های چابکی سازمانی (شامل قدرت پاسخگویی، شایستگی، انعطاف پذیری و سرعت)؛ الگویی علمی در خصوص بازنگری و بومی سازی استانداردهای کار و عملیات (SOP) با رویکرد ارتقاء سطح آمادگی و چابکی در سازمان های آتش نشانی و خدمات ایمنی ارائه نماید.

استانداردهای کار و عملیات، ارتقاء سطح آمادگی، چابکی سازمانی، SOP