فاضل شاکری - کارشناس ارشد مدیریت مناطق بیابانی (کارشناس پژوهش جهاد دانشگاهی هرمزگان
ملیحه ذاکری زیارتی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس (کارشناس مدیریت پسماند زبالههای شهری، شهرداری بندرعباس

بیابان‏زایی یکی از بزرگترین چالش‏های زیست محیطی در قرن 21 میلادی به شمار می‏رود. با این حال، اکثر مردم چنین کلمه‏ای را نشنیده و یا درک نکرده‏اند. بیابانی‏شدن نتیجه فقیر شدن اکوسیستم‌های مناطق خشک، نیمه‌خشک و نیمه‌خشک مرطوب به وسیله فعالیت‌های انسانی و تغییرات آب و هوایی است. با توجه به فرآیند پیچیده بیابانی‏شدن عرصه‏های طبیعی که در اثر برهم کنش متغیرهای مختلف حاصل می‏شود، شناخت معیارها و شاخص‏های مهم و اولویت‏دار در بروز این پدیده مخرب جهت برنامه‏ریزی‏های منطقه‏ای امری ضروری به نظر می‏رسد. بنابراین در پژوهش حاضر با مقایسات زوجی از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به منظور رتبه‏بندی درجه اهمیت شاخص‏ها در بیابانی‏شدن محدوده شهر‏های بندرعباس و لار استفاده شده است. بدین منظور پرسشنامه طراحی شده بین 60 متخصص آشنا به محدوده‏های مطالعاتی توزیع گردید. پس از تجزیه و تحلیل نهایی مشخص شد شاخص نسبت تبدیل اراضی زراعی- باغی به مسکونی- صنعتی با میانگین وزنی 385/0 و شاخص جمعیت بالقوه به جمعیت بالفعل با میانگین وزنی 256/0 به ترتیب به عنوان مهمترین عوامل موثر در بیابانی‏شدن محدوده شهر لار نقش دارند؛ درحالی‏که در محدوده شهر بندرعباس شاخص جمعیت بالقوه به جمعیت بالفعل با میانگین وزنی 268/0 و شاخص نسبت تبدیل اراضی جنگلی- مرتعی به مسکونی- صنعتی با میانگین وزنی 233/0 به عنوان موثر‏ترین عوامل در بیابانی‏شدن مطقه تشخیص داده شد.

اولویت‏بندی، بندرعباس، بیابانی‏شدن، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، لار