رقیه رضوی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
فرخ غنی شایسته - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
عزیز مجیدی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
نرگس رضوی - کارشناس بهداشت حرفه ای مرکز بهداشت آذربایچان شرقی

به منظور تعیین حساسیت گندم و کلزا به تنش‌های رطوبتی، آزمایشاتی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار جمعاً به مدت پنج سال در ایستگاه تحقیقات کهریز ارومیه اجرا شد. در گندم ازمایشی بصورت فاکتوریل به مدت دو سال با فاکتور زمان آبیاری در سه سطح، انجام ابیاری در کلیه مراحل رشد، حذف آبیاری در مرحله خوشه رفتن و حذف آبیاری در مرحله خوشه رفتن، گل دادن. فاکتور مقدار آب در سه سطح آبیاری به مقادیر 40٪ و 70٪ و 100٪ تبخیر از تشتک کلاس A اعمال گردید. در کلزا، آزمایشی با پنج تیمار انجام آبیاری در کلیه مراحل رشد، حذف آبیاری در مرحله غنچه‌دهی، حذف آبیاری در مرحله گل‌دهی، حذف آبیاری در انتهای مرحله گل‌دهی و ابتدای شکل‌گیری غلاف، حذف آبیاری در مرحله رشد کامل غلاف‌ها اعمال گردید. تجزیه و تحلیل آماری در گندم مشخص کرد که اثر زمان آبیاری، مقدار اب و اثر متقابل هر دو بر روی عملکرد، کارایی مصرف آب و وزن هزاردانه و درصد پروتئین در سطح 1٪ و 5٪ معنی‌دار هستند. تجزیه ارقام کلزا نشان داد که اثر حذف آبیاری بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب در سطح 1٪ معنی‌دار بود. کمترین کارآیی مصرف آب در گندم از حذف ابیاری در مراحل ظهور خوشه و گل‌دهی و در کلزا تیمار حذف آبیار در مرحله غنچه دادن دارای بیشترین کارآیی مصرف آب بوده و در الگوی کشت می‌تواند در تناوب با گندم قرار گیرد. در هردو گیاه کاهش آب مصرفی در مرحله آخر رشد اثر جندانی در کاهش عملکرد نداشته و در مقابل باعث افزایش کارایی مصرف آب می‌شود. در الگوی کشت منطقه این مرحله توأم با مرحله توسعه رشد سایر محصولات از جمله چغندر قند و ذرت و سیب‌زمینی و غیره می‌باشد که به ارائه آب برای محصولات فوق کمک موثری می‌شود.

انگور، عملکرد، کارآیی مصرف آب، کم ابیاری تنظیم شده، مراحل رشد