نشراکاذیب در قوانین جمهوری اسلامی ایران؛ تحول در رویکرها و مصادیق

حیات انسانی با دو بعد مادی و معنوی، موهبتی الهی است که تعرض به هر یک از این ابعاد وجودی، بی هیچ عذر قانونی، جرم است و قابل مجازات. جرایم متعددی حریم مادی و معنوی حیات انسانی را نقض می کند که نشر ا کاذیب یکی از آنهاست. انتشار و اشاعه با سوء نیت اخبار دروغین و وقایع خلاف واقع، با تعرض به حیات معنوی اشخاص در سطحی گسترده، صدماتی را به همراه دارد که گاه چبران آن براحتی امکان پذیر نیست. یکی از اتهامات انتسابی شایع به ویژه به اصحاب رسانه و گاه فعالان سیاسی ایران، ارتکاب «نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی» موضوع ماده 698 قانون مجازات اسلامی است ولی رویه قضایی در انطباق مصادیق آن با این ماده، رویکردهای مختلفی را اتخاذ کرده، به نحوی که در برخی از احکام صادره، عبارت «تشویش اذهان عمومی» در کنار «نشر اکاذیب» به عنوان یک جرم مستقل ذکر شده، در حالی که با مراجعه به قوانین جزایی، جرمی تحت این عنوان دیده نمی شود. و تشویش اذهان عمومی بخشی از عنصر روانی، یعنی «سوء نیت خاص» لازم برای تحقق این جرم است. لذا با توجه به اینکه برخی وکلا و قضات، در تشخیص مصادیق نشر اکاذیب دچار اختلاف بوده و برداشت های متفاوتی ارائه می کنند، موضوع مقاله حاضر، تبیین ماهیت این جرم و تحولات آن در قوانین جزایی ایران تاکنون، همچنین بررسی مفهوم تشویش اذهان عمومی، ضمانت اجرای قانونی و قابلیت گذشت آن می باشد.

کلیدواژه ها:

نشر اکاذیب ، قصد اضرار ، تشویق ذهان عمومی ، ضمانت اجرا