محمد ابراهیم مظهری - استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز، معماری
سیده مرضیه احمدپور - مدرس، معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماهشهر
پویا میری

نماد ها و آیین های مذهبی در طی قرن ها همواره نظم و قواعدی را در ساختار شهر های سنتی جاری کرده اند. شاید بتوان یکی از دلایلی را که شهر ها در گذشته پاسخگوی بسیاری از نیازهای روحی و روانی ساکنان خود بوده اند را در این نظم و خوانایی جستجو کرد. در مجتمع های زیستی سنتی از آنجا که مذهب و مراسم مذهبی از اهمیت بسیار برخوردار است، لذا ساختار آنها تحت تاثیر اعتقادات مذهبی مردم انتظام می یابد .شهر تاریخی شوشتر به دلیل بافت سنتی تقریبا دست نخورده و امکان بازشناسی پیکره بندی آن( قبل از دوران معاصر) و همچنین شور و اشتیاق مردم در برگزاری این آیین ها به عنوان نمونه موردی انتخاب شد.مطالعات انجام شده تعامل تاریخی پیکره بندی شهر را با مجموعه آیین های سوگواری امام سوم شیعیان نشان می دهد. در این پژوهش مشاهده خواهیم کرد که قواعد حاکم بر این مراسم، ساختار بی روح امروزین شهر را شکسته و به صحنه ای یکپارچه تبدیل میکند.تکایا و امام زاده ها، حسینیه ها و مساجد به عنوان نقاط کانونی و تاثیر گذار در ساختار شهر می باشند. تطبیق فضاها و عناصر شهری و صحنه های برگزاری مراسم سوگواری ماه محرم با پیکره شهر تا حدی است که بدون توجه به این مراسم آیینی نمیتوان تحلیل کاملی از شکل و سازمان دهی فضاهای شهری بدست داد.در این ایام شهر نقش روزمره خود را رها کرده و تبدیل به صحنه نمایشی عظیم میشود. این نمایش که توسط ساکنان شهر به صحنه در می آید پیوند بین شهر و مردم را بیش از هر زمان دیگرآشکار میسازد. از مهمترین تاثیرات این آیین ها ارتباط بیشتر شهروندان با شهر ، ایجاد حس دلبستگی به شهر و شکل گیری موجودیتی واحد از زیستگاهی مقدس است.

نماد، آیین های مذهبی، ساختار شهر، شوشتر