فاطمه باقری - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت جهانگردی دانشگاه تهران
صادق عبدی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق نفت و گاز دانشگاه تهران
ناصر عبدی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی توریسم دانشگاه سیستان و بلوچستان

اقتصاد بسیاری از کشورها اعم از ایران اقتصادی تک محصولی است بدین معنی که در این کشورها تنها از یک منبع برای تامین درآمد استفاده شود. به طور مثال اقتصادهایی که بر پایه یک محصول مانند نفت قرار دارند، بسیار آسیب پذیر بوده و با اندک نوسانات اقتصادی و یا کاهش تقاضا به سرعت و به شدت دچار مشکل شده و درآمد و منابعشان دچار نقصان می گردد. یکی از راههایی که می تواند اقتصاد کشور را از قید و بند درآمدهای صرف نفت و گاز رها نماید، صنعت گردشگری است. با توجه به این موضوع که امروزه گردشگری مذهبی در سراسر جهان 26 درصد از کل جریان های این صنعت را به خود اختصاص داده و نیز پتانسیل بالای اماکن مقدسه و جاذبه های گردشگری مذهبی در کشور، گردشگری حلال از گزینه های مناسب و پیش روی ایران برای رهایی از اقتصاد تک محصولی است. گردشگری حلال محصول جدید در صنعت گردشگری است و سازمان جهانی جهانگردی، آن را نوع خاصی از گردشگری مذهبی می داند. یکی از مهمترین اثرات مثبت اقتصادی گردشگری حلال (مانند سایر اشکال گردشگری) این موضوع است که درآمدهای ناشی از جذب گردشگر در این حوزه مستقیماً به جیب مردم بومی همان منطقه می رود و این موضوع بر عکس اقتصاد وابسته به نفت است که باعث درآمدزایی دولت و به تبع آن در کشورهای جهان سوم باعث شکل گیری دولت رانتی می گردد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که برخی از شهرهای ایران از جمله شهرهای مقدس مشهد، قم، شیراز و ری دارای اماکن و جاذبه های مذهبی، پتانسیل جذب گردشگران حلال را دارا بوده لیکن موفقیت آن منوط به برنامه ریزی و هماهنگی سازمان های مربوطه، ایجاد زیرساخت ها و شرایط مورد نیاز برای این نوع از گردشگران است. لازم به ذکر است مقاله حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی نگاشته شده است.

صنعت گردشگری، گردشگری مذهبی، گردشگری حلال، صنعت نفت، اقتصاد تک محصولی