واکاوی الگوهای همدیدی موثر در وقوع رخداد خشکسالی ها در حوضه دریاچه ارومیه

خشکسالی به عنوان بلای طبیعی و پدیده ای اجتناب ناپذیر، از دیرباز در پهنه وسیع کشورهای مختلف به خصوص کشورهای مستقر در مناطق گرم و خشک به کرات وقوع یافته و می یابد. مطالعات و بررسی های انجام شده نشانگر آن است که کشور ایران با توجه به وضعیت جغرافیایی و اقلیمی خود، همچون بسیاری از کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در وضعیت مناسبی از لحاظ تأمین آب قرار ندارد. این امر، بیانگر احتمال وقوع خشکسالی های بیشتری در آینده نسبت به گذشته می باشد. به منظور تحلیل سینوپتیکی رخداد خشکسالی در حوضه دریاچه ارومیه از آمار روزانه بارندگی در حداکثر بازه زمانی ایستگاههای منطقه استفاده شد و با در نظر گرفتن میانگین دراز مدت بارش، خشک ترین سال موجود در دوره مطالعاتی انتخاب شد. در این سال روزهایی ک ه مقادیر بارش آنها بسیار کم تر از میانگین دراز م دت همان روز در طول دوره آماری بودند انتخاب شدند. برای روزهای منتخب از سایت مرکز ملی اقلیم شناسی آمریکا داده های شبکه بندی شده (2/5x2/5) درجه مربوط به فشار سطح دریا و ارتفاع ژنرپتانسیل سطح 500 هکتوپاسکال استخراج گردید. پس از انتخاب چهارچوب پوش م ناسب با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی نمرات عاملی مشخص شده و نسبت به خوشه بندی داده ها اقدام گردید. در انتها مهمترین الگوهای سینوپتیکی مرتبط با روزهای خشک استخراج شدند. نتایج نشان می دهند در سطح زمین حضورزبانه مرکز پرفشار سیبری و همچنین حضور هسته پرفشار ضعیف شمال غرب ایران در کاهش بارش ها مؤثر بوده است. ضمن اینکه در سطوح فوقانی جو نیز در بیشتر الگوها استقرار فرازشرایط عدم بارش را تشدید نموده است.

کلیدواژه ها:

الگوهای همدیدی ، تحلیل سینوپتیکی ، تحلیل عاملی ، حوضه دریاچه ارومیه