سعید شهند - دانشجوی دکترای تخصصی (Ph.D) حشره شناسی کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

دیاپوز در حشرات دوره ای از توقف رشد و نمو است که به صورت یک سازگاری برای بقا، در شرایط نامطلوب و برگشت پذیری کهبه صورت فصلی رخ می دهد، ایجاد می شود. دیاپوز در نواحی معتدل روشی برای زمستان گذرانی است و در نواحی گرمسیری معمولا به تابستان گذرانی معروف است و روشی برای بقا در دوره های فصل خشک و فقدان غذا می باشد. حشرات در طی دیاپوز به رکود می روند، نرخ متابولیک آنها به شدت کاهش می یابد و سازگاریهای فیزیولوژیک و بیوشیمیایی متفاوتی را برای تحمل خشکی و سرما بروز می دهند. دیاپوز، بسته به گونه حشره ، یا به صورت ژنتیکی کنترل می شود و اجباری است و یا به وسیله علایم خاص محیطی القاء می گردد و اختیاری است. حشرات دارای دیاپوز اجباری یک نسلی و آنهایی که داری دیاپوز اختیاری هستند دو یا چند نسلی می باشند. این گونه حشرات (دارای دیاپوز اختیاری) تنها هنگامی به دیاپوز می روند که در معرض یک سلسله شرایط محیطی بسیار خاص که خبر از رسیدن یک فصل نامساعد می دهد، قرار گرفته باشند. دیاپوز خواه اجباری باشد و یا اختیاری، و صرف نظر از مرحله ای که در آن دیاپوز رخ می دهد، به وسیله سیستم درون ریز کنترل می شود.حشراتی که در نواحی معتدل زندگی می کنند تقریباً همیشه از علایم دوره نوری (طول نسبی روز و شب) برای پیش بینی تغییراتفصلی استفاده می کنند تا زمانی که طول روز بیشتر از یک مقدار مشخص باشد بیشتر حشرات نواحی معتدل به رشد و نمایطبیعی خود ادامه می دهند. اما اگر طول روز به زیر سطح بحرانی مذکور تنزل یابد موجب القای دیاپوز می شود.درجه حرارت نیز یکی از علائم مهم محیطی است که به طرق مختلف در تنظیم دیاپوز مورد استفاده قرار می گیرد. گاهی اوقاتدوره های حرارتی به عنوان علائمی برای طول روز جایگزین دوره های نوری می شوند. در برخی گونه ها کیفیت و کمیت غذای در دست رس نیز موجب القای دیاپوز و یا تغییر واکنش به علائم نوری و حرارتی می شود.

حشرات، دیاپوز، عوامل محیطی