جمع آوری، احیاء و ارزیابی گونه های زراعی خانواده پیازیان

نظر به آسیب پذیری ذخایر ارزشمند ژنتیکی به ویژه نسبت به عوامل مزاحم و فرساینده ژنتیکی از جمله دام، زراعت و فرسایش آبی،ضرورت و اهمیت جمع آوری و شناسایی ژرم پلاسم منابع ژنتیکی توده های زراعی و خویشاوندان وحشی آنهاکه می تواند در جهتاهداف متخصصین اصلاح نباتات قرار گیرد، بیش از پیش آشکار می گردد. توسعه دانش مهندسی ژنتیک و امکان انتقال ژن های موردنظر از ژرم پلاسم گونه های وحشی به گونه های زراعی چشم انداز روشنی را در اصلاح و معرفی ارقام پرمحصول گشوده است. استانچهارمحال و بختیاری به لحاظ شرایط اقلیمی، توپوگرافی و خاک، رویشگاه گونه های متعدد گیاهی و از جمله غنی ترین منابع گونه هایزراعی و خویشاوندان وحشی آنها در کشور می باشد. متأسفانه دانش ما در خصوص خویشاوندان وحشی گونه های زراعی بسیار محدوداست. هم زمان فرسایش ژنتیکی نیز در بعضی از مناطق جهان و ایران به ویژه استان چهارمحال و بختیاری به طور هشدار دهنده ایافزایش یافته است. با توجه به تنوع ژنتیکی گونه های زراعی و فرسایش شدید و روز افزون ، این گونه ها در معرض نابودی می باشند. لذادلایل متعددی برای جمع آوری و احیاء گیاهان زراعی از جمله شناسایی، احیاء، طبقه بندی بتانیکی و نیز مطالعه تنوع ژنتیکی وحفاظت آنها وجود دارد.گونه های مهم خانواده پیازیان شامل پیاز، سیر، تره، تره فرنگی و پیازچه اهمیت فراوانی در تغذیه و ایجاداشتغال در بخش کشاورزی دارند. سطح زیر کشت پیاز و سیردر ایران بالغ بر 60000 هکتار می باشد. قدمت کشت و کار پیاز، سیر وتره در ایران بسیار طولانی است به طوری که مرکز تنوع اولیه آنها در ایران می باشد. این بررسی پنج ساله که در راستای وظایف بانک ژن می باشد، از سال 1384 شروع گردید. در سال اول با توجه به دستورالعمل های IPGRI نسبت به تقسیم بندی استان بر اساس نقشه پراکنش کشت و کار گیاهان این خانواده اقدام شد. با توجه به این تقسیم بندی طی سال های زراعی 89-1384 از سطوح زراعی مناطق مختلف استان بازدید بعمل آمده و 10 نمونه از توده های زراعی پیاز Allium cepa و 9 نمونه تره Allium ampeloperasum var iranicum جمع آوری و به بانک ژن ملی گیاهی ایران ارسال گردید.

کلیدواژه ها:

ژرم پلاسم ، گونه های وحشی ، تنوع ژنتیکی ، بانک ژن گیاهی ، چهارمحال و بختیاری