سعید رشوند - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین

ذخایر ژنتیکی درختان و درختچه های جنگلی در طول تاریخ در تامین نیازهای مختلف بشر ؛ حفظ آب وخاک، حیاتوحش و سایر موجودات زنده نقش اساسی داشته و دارند. گزارشهای محققین علوم زیستی بیانگر اینست که این گونه ها در معرضخطر بوده و به مرور زمان از تنوع آنها کاسته می شود. یکی از گونه های مهم دارویی که از پراکنش محدودی برخوردار بوده و بهتدریج از سطح آن در دوره های گذشته کاسته شده، درختچه سماق می باشد. این مقاله حاصل نتایج و تحقیقات میدانی به منظورشناسائی، حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی این درختچه با اهمیت میباشد. نخست رویشگاه های این گونه در عرصه های منابعطبیعی استان شناسائی و ویژگیهای اکولوژیکی آنها از منابع داخلی وخارجی و طرحهای تحقیقاتی اجرا شده مورد بررسی قرارگرفت. با بازدید از این عرصه های طبیعی، مراکز تنوع و پراکنش این گونه مشخص شد. پایه های سالم و قوی وشاداب از میان آنهاجهت مطالعه مورفولوژیکی و جمع آوری بذر انتخاب گردید . وضعیت توپوگرافیکی، اقلیم و خاک منطقه براساس نقشه هایتوپوگرافی، اقلیمی و خاکشناسی تعیین شد. کاربری این گیاه در منطقه مورد بررسی قرار گرفت. بذور سالم و رسیده از روی پایه-های سالم و قوی در مناطق مختلف جمع آوری و پس از خشکاندن در شرایط مناسب بسته بندی و با اطلاعات ضمیمه برای حفظو نگهداری در شرایط مطمئن به بانک ژن منابع طبیعی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ارسال شدند. این گونه در اقلیم نیمه خشک و خشک بیابانی سرد، با بارندگی متوسط سالانه 500-200 میلی متر رویش دارد و بر روی واحد اراضی (1.2) شامل کوه های نسبتاً مرتفع و حاشیه دامنه ها و دره های واریزهای که دارای خاک های بسیار کم عمق سنگلاخی تا نسبتاً عمیق با بافت متوسط است پراکنش دارد. رده خاک های آن لیتوسل و ریگوسل آهکی است. فرم رویشی آن درختچه ای در ارتفاع 700 تا 1700 متری از سطح دریا در استان رویش دارد. پراکنش آن بصورت لکه های کوچک و بزرگ در بعضی از نقاط به شکل نوار کشیده و یا بریده بریده در حاشیه دره ها در ارتفاعات شمال و شمال شرقی استان قزوین دیده می شود.

ذخایر ژنتیکی، قزوین، جمع آوری، نگهداری، بذر