تاثیر سبک رهبری معلم بر نظم و مشارکت دانش آموزان

پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش سبک های مختلف رهبری در شکل گیری نظم کلاسی و ارتقای مشارکت تحصیلی دانش آموزان انجام شده است؛ دو مولفه ای که در کنار یکدیگر زیربنای یادگیری کارآمد و محیط آموزشی سالم را تشکیل می دهند. با توجه به پیچیدگی رفتارهای دانش آموزی و افزایش نیاز مدارس به راهبردهای مدیریتی متناسب با تغییرات نسل جدید، بررسی عمیق سبک های رهبری—از جمله دموکراتیک، تحولی، آمرانه، رابطه محور و آزادگذار—ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش به صورت تحلیلی و توصیفی نشان داده شد که سبک رهبری دموکراتیک، با ایجاد فضای مشارکت محور، درونی سازی قواعد و تقویت حس مالکیت یادگیری، منجر به شکل گیری نظم درونی و افزایش سطح مسئولیت پذیری دانش آموز می شود. سبک رهبری تحولی نیز از طریق ایجاد چشم انداز مشترک، برانگیختن انگیزه درونی، تقویت هویت تحصیلی و الهام بخشی، موجب افزایش مشارکت شناختی و رفتاری می گردد. یافته ها نشان می دهد که رهبری آمرانه هرچند می تواند نظم فوری و ظاهری ایجاد کند، اما ماهیت این نظم بیرونی، ناپایدار و وابسته به کنترل مستمر بوده و اغلب کاهش انگیزش، مقاومت پنهان و افت مشارکت را به دنبال دارد. در همین حال، سبک رابطه محور که بر ارتباطات انسانی، همدلی، حمایت عاطفی و ایجاد امنیت روانی تاکید دارد، می تواند رفتارهای ناسازگار را به حداقل رسانده و محیطی امن و مشارکت آفرین برای یادگیری ایجاد کند. سبک آزادگذار نیز در صورتی که بدون چارچوب کافی اجرا شود، ممکن است به کاهش نظم منجر شود، اما در شرایط کنترل شده می تواند خلاقیت و حس استقلال دانش آموزان را تقویت کند.برآیند کلی نتایج نشان می دهد که هیچ سبک رهبری به صورت مطلق برتر نیست و کارآمدی هر سبک به شرایط محیطی، ویژگی های دانش آموزان، هدف آموزشی و مهارت های مدیریتی معلم بستگی دارد؛ با این حال، سبک های دموکراتیک، تحولی و رابطه محور بیشترین تاثیر پایدار را بر ایجاد نظم درونی و مشارکت تحصیلی نشان می دهند. پژوهش حاضر ضمن تاکید بر ضرورت رهبری انعطاف پذیر و بافت محور، بر این نکته نیز تاکید می کند که نظم و مشارکت نه محصول کنترل بیرونی، بلکه نتیجه انگیزش، ارتباط و خودتنظیمی دانش آموز هستند. به همین دلیل، انتخاب سبک رهبری مناسب نه تنها یک راهبرد مدیریتی، بلکه یک تصمیم تربیتی و فرهنگی محسوب می شود که می تواند مسیر رشد و یادگیری دانش آموزان را در بلندمدت تحت تاثیر قرار دهد.

کلیدواژه ها:

سبک رهبری ، رهبری آموزشی ، نظم دانش آموزان ، مشارکت تحصیلی ، مدیریت کلاس ، مدیر مدرسه ، معلم