حمید کردبچه - مسئول مکاتبات، دانشیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا ، همدان، ایران
آذین جعفرزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه، فیروزکوه، ایران

هدف اصلی این مقاله، محاسبه اضافه هزینه عملیاتی و اجزای آن در خطوط منتخب مسافری شرکت هواپیمایی هما با استفاده از یک روش جدید سنجش ناکارآمدی هایی غیر شعاعی است. به این منظور، داد ههای مربوط به پرواز ها برای 10 خط هوایی داخلی شرکت هما در یکدوره سه ساله 1385 ، 386 و 1387 مورد استفاده قرار گرفته اند. نتایج این مطالعه نشان می دهند که یک ظرفیت قابل توجه صرفه جویی درهزینه عملیاتی شرکت هما بر اساس نمونه هواپیما- مسیر مورد مطالعه، وجود دارد. توجه به اضافه هر یک از نهاده ها به طور مجزا، شواهد بیشتری را از چنین بهبودی فراهم می کند. محاسبه اضافه هزینه ها برای ترکیب هزین ههای مورد بررسی، نشان می دهد که بالاترین ظرفیت بهبود برای هواپیما- مسیرهای مورد بررسی، به ترتیب با کاهش هزینه های سوخت، نیروی انسانی و تعمیر و نگهداری امکان پذیر است. درمجموع، به طور متوسط، در طول دوره مورد بررسی، سوخت، کارکنان و خدمه پرواز و تعمیر و نگهداری به ترتیب با اضافه هزینه نسبی %56 %48 و 40 % مهم ترین دلایل عملکرد ضعیف این شرکت بوده اند. بر این اساس، می توان گفت بهینه سازی مصرف سوخت و هزینه های نیروی انسانی و تعمیر و نگهداری باید از اولویت های اصلی شرکت هما، در حرکت به سوی بهبود عملکرد باشند

هما )ایران ایر(، هواپیما، مسیرهای پروازی، اضافه هزینه عملیاتی، تحلیل ناکارآمدی های غیرشعاعی