برداشت دانش آموزان از استفاده از زبان بدن معلم در یادگیری مکالمه انگلیسی

زبان بدن یکی از مهم ترین ابزارهای ارتباطی در فرایند آموزش و یادگیری است که نقش آن در کلاس های زبان دوم، به ویژه در یادگیری مکالمه، اهمیتی دوچندان پیدا می کند. در چنین محیط هایی، انتقال معنا صرفا محدود به واژه ها و جملات نیست، بلکه نشانه های غیرکلامی معلم همچون حرکات دست، حالات چهره، تماس چشمی، نحوه ایستادن، تغییر لحن و حتی فاصله گیری بدنی می تواند به درک بهتر، ایجاد انگیزه و افزایش اعتماد به نفس زبان آموزان کمک کند. بسیاری از دانش آموزان هنگام یادگیری زبان دوم با چالش های متعددی همچون اضطراب، ترس از اشتباه و دشواری درک مفاهیم روبه رو هستند. به کارگیری آگاهانه زبان بدن توسط معلم می تواند این موانع را کاهش دهد و فضای کلاسی را به محیطی امن و جذاب برای یادگیری تبدیل کند.پژوهش حاضر با هدف بررسی برداشت دانش آموزان از نقش زبان بدن معلم در یادگیری مکالمه انجام شده است. با توجه به اینکه تجربه زیسته دانش آموزان می تواند ابعاد پنهان و کمتر شناخته شده ای از فرایند یادگیری را آشکار سازد، رویکرد کیفی برای این پژوهش انتخاب شد. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با دانش آموزان مقطع متوسطه دوم که تجربه مستقیم شرکت در کلاس های مکالمه زبان را داشتند، گردآوری شد. سپس داده ها با روش تحلیل مضمون بررسی و کدگذاری گردید تا الگوهای مشترک در برداشت دانش آموزان شناسایی شود.نتایج نشان داد که دانش آموزان زبان بدن معلم را نه به عنوان عاملی حاشیه ای، بلکه به عنوان بخش جدایی ناپذیر یادگیری مکالمه درک می کنند. از دیدگاه آنان، استفاده از زبان بدن سه کارکرد اصلی دارد. نخست، نقش آن در تسهیل درک و یادگیری مفاهیم است؛ حرکات نمادین معلم، اشارات دست، و حالات چهره در توضیح واژگان و جملات جدید به دانش آموزان کمک می کند و باعث می شود فرایند درک و به خاطر سپردن آسان تر شود. دوم، زبان بدن نقش مهمی در ایجاد انگیزه و کاهش اضطراب کلاسی ایفا می کند. بسیاری از دانش آموزان اظهار داشتند که تماس چشمی مثبت، لبخند، و حرکات تاییدی معلم سبب می شود احساس امنیت کنند و با اعتماد به نفس بیشتری در مکالمه شرکت نمایند. سوم، زبان بدن در مدیریت و سازماندهی تعاملات کلاسی موثر است. معلمان از طریق تغییر موقعیت بدنی، حرکات ایستا یا پویا و حتی فاصله گیری، نظم و هماهنگی بیشتری در کلاس ایجاد می کنند و تعامل میان زبان آموزان را هدایت می کنند.دانش آموزان همچنین بر این باور بودند که نبود زبان بدن فعال در کلاس، فرایند یادگیری را دشوارتر و خسته کننده تر می سازد. آنان تاکید داشتند که زبان بدن در حکم پلی میان زبان آموز و معلم عمل می کند و درک متقابل را تسهیل می سازد. به همین دلیل، استفاده موثر از زبان بدن را عاملی برای افزایش کیفیت آموزش، افزایش علاقه به درس و بهبود مهارت مکالمه تلقی کردند.پژوهش حاضر علاوه بر آشکار ساختن اهمیت زبان بدن در آموزش مکالمه، بر ضرورت آموزش مهارت های غیرکلامی به معلمان تاکید دارد. نتایج نشان می دهد که اگر معلمان به طور آگاهانه و هدفمند از زبان بدن در فرایند تدریس بهره گیرند، می توانند نه تنها یادگیری را اثربخش تر سازند، بلکه فضای کلاسی را به محیطی تعاملی تر، انگیزشی تر و کم اضطراب تر تبدیل کنند. بر این اساس، بازنگری در برنامه های تربیت معلم و توجه به مهارت های ارتباط غیرکلامی در دوره های تخصصی آموزش زبان، می تواند به ارتقای کیفیت آموزش زبان دوم و به ویژه تقویت توانایی مکالمه زبان آموزان کمک کند.

کلیدواژه ها:

زبان بدن ، معلم ، یادگیری ، مکالمه ، برداشت دانش آموزان