بررسی عوامل موثر بر فرسودگی شغلی معلمان و ارائه مدل های مداخله ای مبتنی بر حمایت روانی-اجتماعی/

این مقاله با هدف بررسی جامع عوامل موثر بر فرسودگی شغلی در میان معلمان ایرانی و ارائه مدل های مداخله ای کارآمد مبتنی بر حمایت روانی-اجتماعی تدوین شده است. فرسودگی شغلی، به عنوان یک سندرم روانشناختی شامل خستگی هیجانی، مسخ شخصیت و کاهش احساس کفایت فردی، یکی از چالش های اساسی نظام های آموزشی مدرن است که سلامت روان معلمان و کیفیت فرآیندهای یاددهی-یادگیری را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. در این پژوهش، با استفاده از یک رویکرد ترکیبی (کمی و کیفی)، عوامل کلیدی موثر بر این پدیده در سه سطح فردی، سازمانی و اجتماعی شناسایی و تحلیل شده اند. یافته های کمی حاصل از تحلیل پرسشنامه های استاندارد بر روی نمونه ای از معلمان نشان می دهد که متغیرهایی نظیر حجم کاری زیاد، عدم تناسب بین پاداش و تلاش، فقدان حمایت مدیریتی و ضعف در روابط با همکاران و دانش آموزان، همبستگی معناداری با ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی دارند. نتایج کیفی که از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته به دست آمده اند، این یافته ها را با ارائه تصویری عمیق تر از تجارب زیسته معلمان، از جمله فشارهای ناشی از انتظارات والدین، چالش های مدیریت کلاس درس های پرجمعیت و احساس عدم امنیت شغلی، تکمیل می کنند. بر اساس این یافته ها، یک مدل مداخله ای چندوجهی ارائه می گردد که بر سه محور اصلی استوار است: ۱) مداخلات فردی (آموزش مهارت های مدیریت استرس و هوش هیجانی)، ۲) مداخلات سازمانی (ایجاد گروه های حمایت همتا، اصلاح ساختار ارزیابی و پاداش، و تقویت سبک رهبری حمایتی)، و ۳) مداخلات کلان (سیاست گذاری برای بهبود منزلت اجتماعی و اقتصادی معلمان). این مدل با تاکید بر رویکردهای پیشگیرانه و ترمیمی، به دنبال ایجاد یک محیط کاری سالم و حمایتگر است که نه تنها به کاهش فرسودگی شغلی کمک می کند، بلکه زمینه را برای شکوفایی حرفه ای و شخصی معلمان فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

فرسودگی شغلی ، معلمان ، حمایت روانی-اجتماعی ، سلامت روان ، مدل مداخله ای ، نظام آموزشی ایران.