نقش تحولی ادبیات کودک و نوجوان در تکوین هویت، پرورش تفکر انتقادی و رشد اجتماعی-عاطفی

ادبیات کودک و نوجوان، فراتر از ابزاری برای سرگرمی یا آموزش زبان، یک بستر پویا و چندوجهی برای رشد همه جانبه ی مخاطبان خود است. این مقاله مروری با رویکردی تحلیلی-توصیفی، به بررسی نقش تحولی ادبیات در سه حوزه کلیدی می پردازد: تکوین هویت، پرورش تفکر انتقادی، و رشد اجتماعی-عاطفی کودکان و نوجوانان. یافته های حاصل از سنتز مطالعات نظری و پژوهشی نشان می دهد که ادبیات با ارائه “آینه ها” و “پنجره ها” (مفهوم رودین سیمز بیشاپ)، به کودکان امکان می دهد تا از یک سو هویت فردی و فرهنگی خود را بازشناخته و تایید کنند و از سوی دیگر، با تجارب و دیدگاه های متفاوت آشنا شوند و همدلی را بیاموزند. همچنین، ساختارهای روایی پیچیده، شخصیت های مبهم و پایان های باز در آثار مدرن، خواننده را از یک مصرف کننده منفعل به یک همکار فعال در ساخت معنا تبدیل کرده و مهارت های تفکر انتقادی او را به چالش می کشد. این مقاله استدلال می کند که غفلت از این ظرفیت های عمیق و تقلیل ادبیات به ابزاری صرفا آموزشی یا تفریحی، کودکان و نوجوانان را از یکی از مهم ترین منابع خودسازی و درک جهان محروم می سازد. در نهایت، راهکارهای کاربردی برای والدین، مربیان و سیاست گذاران آموزشی جهت بهره برداری حداکثری از این پتانسیل ارائه می گردد.

کلیدواژه ها:

ادبیات کودک و نوجوان ، تکوین هویت ، تفکر انتقادی ، رشد اجتماعی-عاطفی ، سواد روایی ، کتاب درمانی.