تاثیر به کارگیری هوش مصنوعی در شخصی سازی فرایند یاددهی–یادگیری در دوره ابتدایی

هوش مصنوعی به عنوان ابزاری نوین، تحول آفرین و پیشران در حوزه آموزش و پرورش معاصر، امکان شخصی سازی دقیق، پویا، هوشمند و چندبعدی فرایند یاددهی–یادگیری را در دوره ابتدایی فراهم می آورد و به معلمان، مدیران و سیاست گذاران کمک می کند تا محتوای آموزشی، روش های تدریس، ارزیابی ها و بازخوردها را با نیازها، علایق، سبک های یادگیری، سطح شایستگی و حتی وضعیت عاطفی–روانی هر دانش آموز به طور کامل هماهنگ سازند. این پژوهش با هدف اصلی و جامع بررسی تاثیر به کارگیری هوش مصنوعی بر شخصی سازی یادگیری در مقطع ابتدایی، با بهره گیری از روش ترکیبی (کمی–کیفی)، طرح اکتشافی–تبیینی و رویکرد چندمرحله ای انجام شد تا هم اثرات قابل اندازه گیری را بررسی کند و هم تجربیات زیسته معلمان و دانش آموزان را کاوش نماید. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه معلمان و دانش آموزان پایه های اول تا ششم ابتدایی در مدارس دولتی، غیردولتی و نمونه دولتی شهر تهران بود و نمونه گیری به صورت هدفمند، چندمرحله ای و با حجم ۱۲۰ نفر (۶۰ معلم با حداقل ۵ سال سابقه و ۶۰ دانش آموز با دسترسی به فناوری) صورت گرفت. ابزارهای جمع آوری داده شامل پرسشنامه استاندارد شخصی سازی یادگیری (با ۳۰ گویه، پایایی کرونباخ ۰.۸۸ و روایی محتوایی تاییدشده توسط ۵ متخصص)، مصاحبه نیمه ساختاریافته با راهنمای ۱۲ سوالی با ۱۵ معلم با تجربه و ثبت عملکرد سیستم هوش مصنوعی در ۸ هفته مداخله بود. یافته های پژوهش نشان داد که هوش مصنوعی از طریق تحلیل لحظه ای و چندلایه داده های عملکردی، رفتاری، شناختی و عاطفی دانش آموزان، مسیرهای آموزشی انطباق پذیر، منحصربه فرد و پویا ایجاد می کند، انگیزه درونی، تعامل چندحسی، خودکارآمدی و رضایت از یادگیری را به طور معنادار افزایش می دهد و نرخ خطا و افت تحصیلی را کاهش می دهد (UNESCO, ۲۰۲۱). نتایج تحلیل های کمی حاکی از افزایش معنادار عملکرد تحصیلی در دروس ریاضی و علوم در گروه آزمایشی (p<۰.۰۰۱، اندازه اثر ۱.۴۲)، افزایش انگیزه درونی (p<۰.۰۱) و نتایج کیفی بر ظهور تم های اصلی چون انطباق پذیری پویا، تعامل چندحسی، بازخورد هوشمند، چالش های فنی و ضرورت آموزش معلمان دلالت داشت. این پژوهش بر ضرورت طراحی برنامه های آموزشی مداوم، بومی سازی پلتفرم ها، تدوین سیاست های ملی و سرمایه گذاری زیرساختی برای معلمان در حوزه شایستگی های هوش مصنوعی تاکید دارد و الگویی عملی، قابل تعمیم و چندبعدی برای پیاده سازی شخصی سازی در کلاس های درس ابتدایی ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی ، شخصی سازی یادگیری ، دوره ابتدایی ، آموزش انطباق پذیر ، عملکرد تحصیلی ، انگیزه درونی ، سیستم های آموزشی هوشمند ، تحلیل داده های یادگیری ، عدالت آموزشی ، شایستگی دیجیتال معلمان.