مدل سازی آینده انرژی ایران درسال1430 به روش سامانه های پویا

امنیت انرژی یکی از چالش های اساسی در سیاست گذاری کشورهای در حال توسعه است. در این پژوهش، مدل پویای تحلیل سامانه انرژی ایران تا سال 1430 شمسی با استفاده از روش های سامانه های پویا و تحلیل سناریو طراحی شده است. تاریخچه پژوهش های این حوزه نشان می دهد که بسیاری از تحقیق های پیشین به بررسی اثر تک بعدی سیاست های انرژی پرداخته اند، اما در این پژوهش، یک مدل یکپارچه شامل نفت، گاز، الکتریسیته، زغال سنگ و آب در ارتباط با عوامل اقتصادی، اجتماعی و تحریم ها توسعه داده شده است. داده های مورد استفاده در این پژوهش مربوط به سال های 1383 تا 1403 شمسی بوده و از روش های رگرسیون چندمتغیره، تحلیل سری های زمانی و مدل سازی پویای سامانه ها برای استخراج روندهای آینده استفاده شده است. تحلیل مدل با نرم افزار ونسیم (Vensim) برای شبیه سازی سامانه پویا، اس پی اس اس (SPSS) برای تحلیل رگرسیون و سناریو ویزارد (Scenario Wizard) برای انتخاب سناریوهای کلیدی انجام شده است. نتایج نشان می دهد که قیمت گذاری انرژی و سیاست های سرمایه گذاری خارجی تاثیر مستقیمی بر مصرف و تولید انرژی در ایران دارند. در سناریوها با قیمت های جهانی، مصرف انرژی کاهش یافته، اما در سناریوها با قیمت های داخلی و یارانه ای، مصرف به طور قابل توجهی افزایش می یابد. از طرفی، تحریم های اقتصادی بر روی شاخص سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) و صادرات نفت تاثیر منفی گذاشته که در نهایت باعث کاهش توسعه ظرفیت های انرژی می شود. بر اساس نتایج به دست آمده، پیشنهاد می شود که قیمت گذاری انرژی به صورت تدریجی و با در نظر گرفتن اثر اقتصادی و اجتماعی اصلاح شود تا ضمن کنترل تقاضا، از فشارهای اقتصادی بر جامعه کاسته شود. همچنین، سیاست های تنوع بخشی به منابع انرژی و توسعه انرژی های تجدیدپذیر به عنوان یک راهکار برای افزایش امنیت انرژی کشور مطرح شده است. در نهایت، توسعه همکاری های بین المللی برای کاهش اثر تحریم ها و افزایش سرمایه گذاری در بخش انرژی های نو می تواند به بهبود پایداری سامانه انرژی ایران کمک کند.

کلیدواژه ها:

پایداری انرژی ، مدل سازی پویای سامانه ، سناریوهای انرژی ، تحریم های اقتصادی ، سرمایه گذاری مستقیم خارجی ، امنیت انرژی ، قیمت گذاری انرژی