چالش های حقوقی و نهادی در مدیریت رودخانه های زرجوب و گوهر رود با رویکرد تاب آوری زیست محیطی

  • سال انتشار: 1404
  • محل انتشار: اولین کنفرانس ملی شهرها، سازه ها و مصالح تاب آور
  • کد COI اختصاصی: RCSM01_087
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 30
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

میثم تحویلداری

دانشکده شهرسازی واحد قزوین دانشگاه ازاد اسلامی، قزوین، ایران

مهشید جوادزاده صابر

فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمی، ایران

چکیده

بحران آب و مدیریت منابع آبی از مهمترین چالش های قرن بیست و یکم است که اثرات مستقیم بر اکوسیستم های آبی دارد. رودخانه های شهری همچون زرجوب و گوهر رود در شهر رشت به دلیل موقعیت جغرافیایی و نقش تاریخی خود، زمانی شریان های حیاتی شهر محسوب می شدند؛ اما توسعه های شتاب زده، ورود پساب صنعتی و شهری، و تجاوز به بستر طبیعی آنها موجب تخریب شدید کیفیت زیست محیطی و کاهش تاب آوری شهری شده است. در چنین شرایطی، چالش اصلی نه صرفا فنی، بلکه در عرصه حقوقی و نهادی نهفته است؛ جایی که قوانین پراکنده تعارض، نهادی و ضعف در اجرا و نظارت، مدیریت پایدار رودخانه ها را با مانع روبه رو ساخته است. این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل چالش های حقوقی و نهادی مدیریت رودخانه های زرجوب و گوهر رود، بررسی اثر این چالش ها بر تاب آوری اکولوژیکی و اجتماعی ارزیابی نقش مشارکت عمومی مقایسه تجربه های بومی و جهانی، و در نهایت ارائه یک مدل مفهومی تاب آور انجام شده است. نوآوری تحقیق در ترکیب رویکرد حقوقی نهادی با مفهوم تاب آوری زیست محیطی، بهره گیری از روش ترکیبی کیفی-کمی مصاحبه و تحلیل دیمتل و توجه به حکمرانی مشارکتی در مقیاس محلی است. روش تحقیق کاربردی توسعه ای و ترکیبی است. داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۵ کارشناس و تکمیل پرسش نامه های تخصصی گردآوری و با استفاده از نرم افزار MAXQDA و روش دیمتل تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که هفت مولفه اصلی شامل اقتصاد محیط زیست، زیرساخت ها، امکانات رفاهی، حمایت نهادی، امنیت و مشارکت عمومی در تاب آوری رودخانه نقش دارند؛ به طوری که اقتصاد اثرگذارترین و محیط زیست اثرپذیرترین مولفه شناسایی شد. بر اساس نتایج، راهکارهای کلیدی در سه محور اصلی ارائه گردید: اصلاح و شفاف سازی قوانین و نهادسازی، تقویت مشارکت اجتماعی و اقتصادی به ویژه از طریق توسعه گردشگری پایدار و حفاظت و بازسازی اکولوژیکی رودخانه ها. نتیجه گیری پژوهش تاکید دارد که بدون اصلاحات نهادی و حقوقی حتی پروژه های کالبدی نیز پایدار نخواهند بود؛ اما با ایجاد چارچوب های مشارکتی و یکپارچه می توان رودخانه های زرجوب و گوهر رود را به محور تاب آوری و توسعه پایدار شهری بدل ساخت.

کلیدواژه ها

رودخانه زرجوب, گوهر رود, تاب آوری زیست محیطی, چالش های حقوقی و نهادی, مدیریت یکپارچه منابع آب

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.