مجید شایگان فرد - دکترای حقوق جزا و جرم شناسی، استادیار دانشکده حقوق آزاد مشهد و دانشکده حقوق دانشگاه علوم و تحقیقات خراسان رضوی (نیشابور)
زهرا ادیب - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

برای تعیین ملاک لازم و مناسب جهت تعیین آستانه تحمل مجازات و مسئولیت کیفری برای افراد،قبل از هر چیز باید تعیین نماییم که چه ویژگی و خصوصیتی در انسان پدیدار می‌شود که به عنوان فردیبالغ، قابل بازخواست و ملزم به پاسخ‌گویی می‌گردد و مآلاً در صورت ارتکاب اعمال خلاف قوانین و مقررات،از یک سو مستوجب تحمل مجازات بوده و از سوی دیگر می‌توان با توجه به شرایط موجود در وی به طورمعقول و متعارف انتظار داشت که اعمال مجازات در وی تاثیرگذار بوده و منجر به اصلاح فرد خواهد شد.سوال اصلی این است که در یک زمان معین (فرضاً سن بلوغ کیفری) چه اتفاقی رخ می‌دهد که دیدگاهجامعه نسبت به فرد تغییر کرده و آثار و پیامدهای کیفری را متوجه شخص می‌کند. ضرورت بررسی این امربه عنوان پایه و مبنایی خواهد بودکه با توسل به آن می‌توان به تعیین سن مقتضی در افراد یک جامعه بهعنوان سن آغاز مسئولیت کیفری مبادرت ورزید. فرضیه اصلی که این نوشته در مقام اثبات و یا توجیهمقبولیت آن می‌باشد، این نکته است که تعیین سن خاص برای بلوغ یا رشد به عنوان مبنای آغاز مسئولیتکیفری، قابل دفاع نیست، زیرا مولفه‌های مختلفی در تکوین و تکامل شناخت، اراده و اختیار انسان در دوره‌های مختلف، به ویژه در دوران نوجوانی دخالت دارند. از این رو مقطع سنی ثابت 9 و 15 سال برای بلوغاجتماعی و کیفری صحیح به نظر نمی‌رسد و امکان مبنا قرار دادن سن دیگری بر مبنای عرف برای بلوغقانونی و عرفی ازسوی قانونگذار، با توجه به شرایط و مقتضیات اجتماعی، جغرافیایی و موقعیت زمانی، لازم وضروری به نظر می‌رسد. که این سن ترجیحاً مقطعی خواهد بود که اجتماع، فرد را در آن سن نه صرفاً یکنوجوان، بلکه یک فرد بالغ، آگاه و مسئول می‌شناسد

بالغ عرفی، بلوغ، رشد، سن، مسئولیت کیفری