رویکرد انتقادی به عقل گرایی در فلسفه مدرن از دیدگاه سنت گرایانه رنه گنون

در روزگار ما سیطره مدرنیته بر همه جا سایه افکنده است. رنسانس، اصلاح دینی، انقلاب علمی، جنبش روشنگری و همچنین انقلاب صنعتی در ظهور و تکوین مدرنیته نقش اساسی داشتهاند اومانیسم و عقلانیت جدید پیامد مشترک تمامی این تحولات است. فلسفه مدرن با تمامی گرایشهای مختلف و گاهی متناقض خود، در همین بستر و در همین فضای گفتمانی نو، شکل گرفته است. این فلسفه با ویژگیهای خاص و اقسام گرایشهای فکری، توسط جریانهای فکری نوین همچون سنت گرایی مورد توجه واقع شده است. رنه گنون از جمله متفکران مهم جریان سنت گرایی است که به نقد مدرنیته و مولفه های آن پرداخته است. در همین راستا این پژوهش در نظر دارد تا به بررسی مهمترین مولفه های انتقادی گنون از عقل گرایی در فلسفه مدرن بپردازد. از این رو این پژوهش نخست به روش توصیفی- تاریخی به بیان اجمالی و لیکن اساسی از کلیت فلسفه مدرن و زمینه های شکل گیری آن پرداخته و در ادامه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی شاخصه های فکری جریان سنت گرایی و نقد آنرا بر عقل گرایی از منظر گنون مورد تبیین قرار میدهد. نگاه گنون به فلسفه مدرن انتقادی است. محور نقدهای رنه گنون بر فلسفه مدرن در تعریف او از عقل ریشه دارد. چراکه مراد او از عقل همان عقل شهودی یا عقلی کلی است که به لحاظ طولی در مرحله ای بالاتر از عقل جزئی یا عقل استدلالی که همان عقل مدرن است قرار دارد گنون فلسفه دکارت و متعاقب آن پیدایش اصالت عقل استدلال گر را سرآغاز انحراف فکری مدرن از شناخت اصیل و حقیقی میداند. از منظر او عقل استدلالی هنگامی که در طول عقل شهودی قرار گیرد، در سطح خودش میتواند مفید واقع شود ولی در فلسفه مدرن عقل استدلالی به عنوان تنها ابزار معرفت شناختی به کار گرفته میشود که خود را در مقام داوری مطلق قرار داده است. از این رو این عقل در مقابل، عقل شهودی که معرفت بخش و تحول آفرین و وجودی است قرار میگیرد و در نهایت به انحطاط و فروپاشی منتهی میشود. گنون تنها راه رهایی بشر امروز را در نفی مطلق مدرنیته و شناخت سنت اصیل میداند.

کلیدواژه ها:

فلسفه مدرن ، عقل گرایی ، سنت گرایی ، رنه گنون ، رنه دکارت ، عقل شهودی ، عقل استدلالی