کاربرد تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی و زمینه های آن

  • سال انتشار: 1404
  • محل انتشار: مطالعات تاریخی جهان اسلام، دوره: 13، شماره: 35
  • کد COI اختصاصی: JR_MTE-13-35_007
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 49
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمد مهدی سعیدی

دکترای تاریخ تمدن اسلامی، گروه تاریخ تمدن، مجتمع تاریخ سیره و تمدن اسلامی، جامعه المصطفی(ص) العالمیه، افغانستان.

محمدرضا بارانی

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء(س)، تهران، ایران.

چکیده

تحلیل محتوا به عنوان یک ابزار پژوهشی در عرصه های مختلف علوم اجتماعی کاربرد گسترده ای یافته است. اما چشم انداز آن در حوزه مطالعات تاریخی حداقل در محدوده زبان فارسی به لحاظ نظری، از وضوح لازم برخودار نیست. لذا در این پژوهش تلاش گردیده زمینه های معرفتی و روش‎شناختی کاربرد آن در تاریخ پژوهی روشن شده و مواردی از کاربست آن معرفی گردد. برای دستیابی به این هدف، داده‎های لازمه به شیوهکتابخانه‎ای فراهم شده و به روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته اند. در نهایت مشخص گشته که تاریخ پژوهی به سبب تبعیت از پارادایم مشترک، دیدگاه و رویکرد یکسان نسبت به عینیت و تبیین که در پی فهم دلیل است نه تعیین علیت، با تحلیل محتوا، زمینه مشترک دارد. در عرصه روش‎شناختی نیز کاربرد تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی، با نظر داشت استنباطات عقلی مشترکی چون تحلیل، تفسیر و حتی توصیف، قابل توجیه بوده، در نتیجه کاربرد آن در تاریخ که مامور پردازش دادههای بی‎ساخت است، امر پذیرفته شده تلقی می‎شود؛ با توجه به این حقیقت سه حوزه کاربردی تحلیل محتوا در تاریخ پژوهی(فرستنده، گیرنده و متن پیام) معرفی گردیده است.

کلیدواژه ها

معرفت شناسی تحلیل محتوا, روش شناسی تحلیل محتوا, تاریخ نگاری, کاربرد تحلیل محتوا

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.