تلازم اخلاق قدرت با عدالت در حکمرانی علوی و مقایسه آن با دیدگاه ماکیاولیسم
- سال انتشار: 1404
- محل انتشار: دوفصلنامه سیره پژوهی اهل بیت (ع)، دوره: 11، شماره: 20
- کد COI اختصاصی: JR_JSAB-11-20_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 6
نویسندگان
استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
در نگرش دینی اسلامی، قدرت و عدالت تلازمی ناگسستنی دارند؛ در حالی که در اندیشه ماکیاولی، با محوریت منافع و مقتضیات قدرت، این پیوند گسسته و اخلاق تابع مصلحت می شود. مسئله اصلی این پژوهش آن است که آیا عدالت و اخلاق در حکمرانی می تواند بر بنیاد منافع و معیارهای خودبنیاد انسانی شکل گیرد یا باید ریشه در مبانی الهی و فطری داشته باشد؟ ماکیاولی با پذیرش اصل «هدف وسیله را توجیه می کند»، رفتارهایی چون نفاق، فریب و خشونت را در جهت حفظ قدرت مشروع می داند؛ در مقابل، امام علی(ع) در نهج البلاغه، به ویژه در نامه های ۲۶ و ۵۳، بر شایسته سالاری، عدالت، مسئولیت پذیری، رعایت حدود الهی، مدارا با مردم و پایبندی به اخلاق حتی در مواجهه با دشمن تاکید دارد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی، با استناد به منابع اصلی اندیشه علوی، دیدگاه امام علی(ع) را در کنار نظریه ماکیاولی قرار داده و نشان می دهد که در حکمرانی علوی، قدرت نه تنها در تعارض با اخلاق نیست، بلکه در پرتو عدالت و دین معنا می یابد. در مقابل، اندیشه ماکیاولی با گسستن پیوند قدرت از اخلاق و عدالت، زمینه فروپاشی کرامت انسانی و زوال مشروعیت سیاسی را فراهم می سازد. در نهایت نشان داده شد که الگوی علوی، الهی، اخلاق محور و انسان ساز است و در برابر الگوی ابزاری و منفعت گرای ماکیاولی قرار دارد.کلیدواژه ها
اخلاق, امام علی(ع), حکمرانی, عدالت, قدرت, ماکیاولیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.