معماری سنتی در هفت پیکر نظامی
- سال انتشار: 1404
- محل انتشار: چهارمین کنفرانس بین المللی معماری، عمران، شهرسازی، محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب
- کد COI اختصاصی: ICACU04_1033
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 46
نویسندگان
چکیده
معماری یکی از هنرهایی است که این شاعر در آثار خود، بویژه هفت پیکر در تخیل و بیان صحنه های داستانی از آن بهره جسته است. این بخش از توصیفات او رازها و جلوه هایی از معماری سنتی را پیش روی خوانندگان قرار می دهد. معماری سنتی، واژگان هفت پیکر، نجوم. معماری یکی از هنرهای ایران زمین است که اثر مستقلی به زبان فارسی درباره آن در دست نیست و این هنر سینه به سینه، از استاد به شاگرد منتقل شده است. یکی از منابع ارزشمند معماری سنتی، آثار شاعران و نویسندگانی است که به توصیف بناها و اماکن زمان خود پرداخته اند و یا برای بیان مطالب و تصویرآفرینی در آثار خود از این واژگان و اصطلاحات استفاده کرده اند. هفت پیکر یکی از آن گنجینه هایی است که در آن از شیوه معماری سنتی و ارتباط آن با باورهای نجومی، تزیینات و کاربرد واژگان معماری سنتی مطالب ارزشمندی بیان شده است. در این مقاله به جلوه هایی از معماری سنتی بر اساس هفت پیکر نظامی می پردازیم: باورهای نجومی و تاثیر آن یکی از ویژگی های مهم بناهای گذشته است. چهار تاقی نیاسر و میل رادکان دو نمونه از این بناهای نجومی است. کاربرد اعداد مقدس، بویژه عدد هفت در بناهای ایرانی با الهام از هفت فلک که ریشه در اندیشه های بابلیان داشته، یکی از نمونه های مهم رمزپردازی و سمبولیک در معماری پیش از اسلام است. هفت پیکر نظامی و کاخ هفت گنبد بهرام گور مطابق این باور نجومی طراحی شده است. از نمونه های دیگر کاربرد عدد هفت در بناهای باستانی می توان به هفت دیوار هگمتانه، هفت پلکان آرامگاه کوروش، هفت ردیف درخت برگرد باغ پردیس (معین) و هفت تاقنما بر روی دروازه تخت سلیمان در تکاب (آتشکده آذرگشسب) اشاره کرد. بر اساس روایت نظامی، کاربرد رنگ در بناها، نیز ریشه در پنداره های نجومی داشته و رنگ هر یک از هفت گنبد بهرام گور مطابق طبع یکی از سیارات طراحی شده است. رنگ هر گنبدی درون آن باره کرده بر طبع هفت سیاره رنگ هر گنبدی ستاره شناس بر مزاج ستاره کرده قیاس نظامی در داستان بهرام ساسانی هفت زیباروی هفت اقلیم هر شب در یک روز هفته برای پادشاه در زیر این گنبدها داستانی رمزی و آموزنده بیان می کردند: روز شنبه در زیر گنبد سیاه مرتبط با سیاره زحل یا کیوان، روز یکشنبه زیر گنبد زرد (آفتاب)، روز دوشنبه زیر گنبد سبز (ماه)، روز سه شنبه زیر گنبد سرخ (مریخ یا بهرام)، روز چهارشنبه زیر گنبد پیروزه ای (عطارد) یا تیر، پنج شنبه زیر گنبد صندلی یا نارنجی (مشتری برجیس یا اور مزد) و روز آدینه در زیر گنبد سپید (ناهید) یا (زهره). نخستین داستان در زیر گنبد سیاه بیان شده و نظامی به هفت رنگ اصلی که از نظر او بالاترین آن سیاه است، اشاره کرده است. منظور از این سیاهی آن بخش تاریک و ناشناخته کیهان است که راز آن بر کسی آشکار نیست. هفت رنگ است زیر هفت تا اورنگ نیست بالاتر از سیاهی رنگ. به نظر می رسد رنگ آمیزی کاشی ها و دیگر اجزای بناهای کهن، مانند تندیس های تخت جمشید و یا کاربرد طلا، یاقوت، فیروزه، زمرد، الماس و... در آنها هماهنگ با رنگ های نمادین هفت فلک بوده و ریشه در باورهای نجومی داشته است و سازندگان بنا به تمامی علوم زمان خود آگاهی داشتند. برای مثال نظامی در وصف سنمار معمار کاخ خورنق و شیده معمار کاخ هفت (گنبد) به این ویژگی اشاره کرده است: «گر چه بناست وین سخن فاش است اوستاد هزار نقاش است».کلیدواژه ها
معماری سنتی, واژگان هفت پیکر, نجوممقالات مرتبط جدید
- آمایش انرژی شهری وUBEM: چارچوبی برای تصمیم سازی پروتوتایپ محور
- معماری، عمران شهرسازی و مدیریت آن از دیدگاه اسلام و ایران بعد از انقلاب اسلامی
- بررسی کاربرد و اهمیت BIM در راستای بهبود فعالیت های عمرانی
- تحلیل طرح آمایش سرزمین در عمران، آبادانی شهرسازی و مدیریت محیط زیست در دوران انقلاب اسلامی؛ چالش ها و راهکارها
- آموزش حفاظت از محیط زیست در جمهوری اسلامی ایران: ضرورت ها و زمینه ها
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.