بررسی نقش خانواده و محیط اجتماعی در بروز اختلالات رفتاری کودکان

اختلالات رفتاری کودکان یکی از مسائل اساسی روانشناسی رشد و آموزش و پرورش محسوب می شود که تاثیرات گسترده ای بر زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد. این اختلالات می توانند به شکل پرخاشگری، اضطراب، نافرمانی، انزواطلبی و مشکلات ارتباطی نمود پیدا کنند و مانع رشد روانی، اجتماعی و تحصیلی کودک شوند. خانواده و محیط اجتماعی، به عنوان دو عامل اصلی در شکل گیری رفتار کودک نقش تعیین کننده ای در پیشگیری یا تشدید این اختلالات دارند. خانواده، نخستین نهاد اجتماعی، کودک وظیفه تامین امنیت، روانی، محبت، توجه و نظارت تربیتی را بر عهده دارد و محیط اجتماعی شامل مدرسه، همسالان، جامعه و رسانه ها نیز می تواند رفتارهای یادگرفته شده در خانواده را تقویت یا تضعیف کند. سبک های فرزندپروری اقتدارگرایانه و بی توجه، محیط های خانوادگی پرتنش و فقدان حمایت اجتماعی بیشترین تاثیر منفی را بر رفتار کودکان دارند و با افزایش پرخاشگری، اضطراب و نافرمانی همراه هستند. در مقابل، سبک های دموکراتیک و حمایت گرانه، روابط خانوادگی مثبت و محیط اجتماعی غنی از حمایت، زمینه رشد رفتارهای سازگارانه و مهارت های اجتماعی کودک را فراهم می آورند. اختلالات رفتاری کودکان نه تنها محصول عوامل خانوادگی است بلکه حاصل تعامل پیچیده میان خانواده و محیط اجتماعی است. کودکانی که در محیط خانوادگی پرتنش بزرگ می شوند و همزمان با مشکلات اجتماعی، فشار همسالان یا تبعیض در مدرسه مواجه هستند، بیشترین احتمال بروز رفتارهای ناسازگارانه را دارند. بنابراین، برنامه های پیشگیرانه و اصلاحی باید همزمان بر بهبود روابط خانوادگی، ارتقای مهارت های والدین و ایجاد محیط های اجتماعی حمایت گرانه تمرکز کنند. آموزش مهارت های اجتماعی و هیجانی به کودکان همراه با حمایت روان شناختی والدین می تواند به کاهش اختلالات رفتاری و ارتقای سلامت روانی کودک کمک کند.

کلیدواژه ها:

خانواده ، محیط ، اجتماعی ، اختلالات رفتاری کودکان