نقش گفت وگوگرایی معلم و همدلی در رشد عاطفی دانش آموزان
- سال انتشار: 1404
- محل انتشار: اولین همایش بین المللی هوش مصنوعی در آموزش و پرورش، روانشناسی، علوم تربیتی و مطالعات دینی، فرهنگی، اجتماعی و مدیریتی در هزاره سوم
- کد COI اختصاصی: MAECONFM01_6577
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 21
نویسندگان
راهبر آموزشی
دبیر ادبیات
دبیر دینی و عربی
مدیر
چکیده
رشد عاطفی دانش آموزان در بستر مدرسه نه صرفا فرایندی درون فردی، بلکه نتیجه ی تجربه ی روابط دیالوژیک، همدلانه و معنادار میان معلم و شاگرد است. در چارچوب نظریه ی گفت وگوگرایی باختین، کلاس درس به مثابه یک میدان چندصدایی (polyphonic) درک می شود؛ جایی که معنا نه در ذهن فردی، بلکه در میان بودگی (in-betweenness) و گفت وگوهای زنده ی معلم و دانش آموز پدید می آید. معلم گفت وگوگر برخلاف معلم اقتدارمحور، از جایگاه دانای مطلق فاصله می گیرد و با پذیرش دیگری بودگی دانش آموز، فضای انسانی لازم برای ظهور هیجانات، تجربه ی تفاوت، و شکل گیری خودشناسی عاطفی را فراهم می سازد. در چنین ساختاری، همدلی (empathy) نه به مثابه یک ویژگی فردی، بلکه به عنوان فرایندی ارتباطی و بیناذهنی کارکرد می یابد که در تعامل مستمر میان شناخت و هیجان، معلم را قادر می سازد تا حالات درونی شاگردان را دریابد، بازتاب دهد و به آن ها پاسخ عاطفی تنظیمی مناسب ارائه کند.از منظر نظریه ی خودتعیین گری (Self-Determination Theory)، گفت وگوگرایی معلم تامین کننده ی سه نیاز بنیادین روان شناختی دانش آموز یعنی خودآیینی (autonomy)، احساس شایستگی (competence) و وابستگی/ارتباط (relatedness) است؛ نیازهایی که پیش شرط تجربه ی هیجانات سازگارانه و رشد درونی اند. در سطح عصب روان شناختی، گفت وگو و همدلی موجب فعال سازی مسیرهای هم تنظیمی میان آمیگدال و قشر پیش پیشانی میانی (mPFC) می شود که حافظ کنترل هیجانی و تصمیم گیری اخلاقی است؛ این تعامل عصبی به ویژه زمانی تقویت می شود که معلم از طریق بازتاب هیجان (emotional mirroring) و تنظیم متقابل (co-regulation) با دانش آموز وارد تعامل شود. چنین تجربه هایی در کودکان به ایجاد الگوهای تنظیم هیجانی پایدار، افزایش کارکردهای اجرایی، و تقویت حس دلبستگی ایمن به محیط آموزشی می انجامد.در حوزه ی یادگیری اجتماعی هیجانی (SEL)، گفت وگوگرایی و همدلی نقش هسته ای در رشد مولفه هایی چون آگاهی هیجانی، خودمدیریتی، مسئولیت پذیری اجتماعی و مهارت های بین فردی دارند. گفت وگوی باز، پذیرا و متاملانه با معلم به دانش آموز امکان می دهد تا احساسات خود و دیگران را در زبان به اشتراک گذارد، در نتیجه از سطح واکنش هیجانی به سطح تبیین شناختی و اخلاقی ارتقا یابد. این گذار زبانی، هسته ی رشد عاطفی و شکل گیری خود گفت وگوشده (dialogical self) است.در سطح فرهنگی و اخلاقی، گفت وگوگرایی آموزشی پایه گذار فرهنگ مدرسه ای مبتنی بر احترام متقابل، تفاهم، شنیدن فعال و پذیرش تفاوت است؛ فرهنگی که در آن «همدلی» به عنوان ارزش زیست شده و نه شعار آموزشی، در روابط روزمره ی معلم و دانش آموز تجلی می یابد. بدین ترتیب، نقش معلم از انتقال دهنده ی دانش به میانجی رشد عاطفی و اخلاقی دگرگون می شود.نتایج مطالعات بین المللی نیز نشان می دهد که همدلی و گفت وگوگرایی معلم پیش بینی کننده ی مثبت برای تنظیم هیجان، تاب آوری اجتماعی، خودارزشی مثبت و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در دانش آموزان است. بنابراین، پرورش معلمان گفت وگوگر و همدل، ضرورتی بنیادین در برنامه های تربیت معلم و سیاست های آموزش وپرورش محسوب می شود. طراحی دروس تاملی، کارگاه های روایت محور (narrative-based training)، و تلفیق تربیت اخلاقی با آموزش هیجانی از مسیرهای راهبردی تحقق این هدف هستند.به طور کلی، گفت وگوگرایی و همدلی معلم شالوده ی «زیست عاطفی مدرسه» را می سازند؛ زیستی که در آن ارتباط انسانی جانشین مناسبات اقتدار می شود، زبان به ابزار رهایی بدل می گردد، و رشد عاطفی دانش آموزان در پیوند زنده با دیگری تحقق می یابد.کلیدواژه ها
گفت وگوگرایی معلم، همدلی، رشد عاطفی، تنظیم هیجان، یادگیری اجتماعی–عاطفی (SEL)، خود دیالوژیک، نظریه خود تعیین گری (SDT)، قشر پیش پیشانی میانی (mPFC)، آمیگدال، تعامل آموزشیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.