بررسی غلظت فلزات سنگین در منابع آب آشامیدنی شیراز

دسترسی به آب آشامیدنی سالم از نیازهای اساسی هر جامعه به شمار می رود. ورود فلزات سنگین به منابع تامین کننده آبها از راههای مختلف، یکی از مشکلات زیست محیطی نگران کننده بشر می باشد. با توجه به اینکه شرایط اقلیمی شیراز در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد، تامین آب آشامیدنی سالم از اهداف مهم توسعه پایدار است. بعضی از فلزات سنگین در بدن تجمع یافته و انباشته می گردندکه همین امر موجب بروز بیماریها و عوارض متعددی در بدن می شود. این مطالعه از نوع اکولوژیک مقطعی بوده و جمعیت مورد مطالعه منابع آب آشامیدنی شهر شیراز است. نمونه گیری در این مطالعه از روش Data Present Secondary استفاده شده است. مطالعه از نوع توصیفی – تحلیلی و از نوع بررسی داده های موجودی که با روش های استاندارد غلظت فلزات سنگین (کادمیم، مس، سرب، کروم، آهن و روی) از منابع (چاهها و سد درودزن و شبکه آبرسانی) در طی سالهای 1388-1387 اندازه گیری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیف جهت توصیف و محاسبات استفاده شد. در نهایت اطلاعات حاصل از مرحله توصیف با استفاده از آزمون آماری t-test تک نمونه ایی برای مقایسه میانگین در نرم افزار SPSS نسخه 18 تحلیل شد. سرب در طی دو سال اندازه گیری در منابع آب با استفاده از آنالیز آماری مقدار میانگین آن در سال 1387 و 1388 به ترتیب 8764/0 و 8471/0 میلی گرم در لیتر بود که با مقایسه آن با حداکثر غلظت مجاز این فلز در آب آشامیدنی که 05/0 میلی گرم در لیتر است، تفاوت معنی داری وجود دارد و مقدار سرب در آب آشامیدنی شیراز در دو سال بررسی بیش از 16 برابر حداکثر غلظت مجاز است. داده های آهن در طی یک سال (87) اندازه گیری میانگین آن در آب آشامیدنی شهر شیراز 9639/12 میلی گرم در لیتر بود که با مقایسه با حداکثر مقدار مجاز این فلز در آب آشامیدنی که 1 میلی گرم در لیتر است، تفاوت معنی داری وجود دارد و مقدار آن بیش از 12 برابر حداکثر غلظت مجاز است. میانگین روی در آب آشامیدنی شیراز طی سالهای 1387 و 1388 به ترتیب 8642/27 و 0210/18 میلی گرم در لیتر بود که تفاوت معنی داری با مقایسه آن با حداکثر غلظت مجاز این فلز در آب آشامیدنی 15 میلی گرم در لیتر دارد. غلظت روی در آب آشامیدنی شیراز بیش از 2/1 برابر حداکثر غلظت مجاز است. میانگین غظت کادمیم در طی سالهای 1387 و 1388 به ترتیب 2255/0 و 3591/0 میلی گرم در لیتر بود که تفاوت معنی داری با حداکثر غلظت مجاز 01/0 میلی گرم در لیتر دارد و مقدار کادمیم بیش از 20 برابر حداکثر غلظت مجاز آن است. غلظت میانگین کروم شش ظرفیتی در سال 1287 و 1388 به ترتیب 5059/2 و 7552/2 میلی گرم در لیتر بود که تفاوت معنی داری با حداکثر غلظت مجاز این فلز در آب آشامیدنی که 005/0 میلی گرم در لیتر دارد و مقدار کروم در آب بیش از 500 برابر حداکثر غلظت مجاز آن است. غلظت میانگین مس در سال 1387 و 1388 به ترتیب 1685/3 و 5486/3 میلی گرم در لیتر بود که با مقایسه آن با حداکثر غلظت مجاز این فلز در آب آشامیدنی که 5/1 میلی گرم در لیتر است تفاوت معنی داری دیده شد. مطالعه نشان می دهد که غلظت تمام فلزات اندازه گیری شده از حداکثر غلظت مجاز بالاتر بوده و خود موید مشکلاتی نظیر خرابی و پوسیدگی در شبکه توزیع آب، نبود شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب شهری در برخی از نقاط شهر و دفع فاضلابها در چاههای جاذب، دفع غیراصولی پسماندهای جامد شهری، استقرار صنایع مختلف در شهر و اطراف آن از مهمترین منابع احتمالی ورود فلزات سنگین به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی منطقه و شبکه آبرسانی می باشند. جهت حفظ کیفیت آب از نظر غلظت فلزات سنگین مستلزم برنامه ریزی و انجام تمهیدات لازم جهت برطرف نمودن منبع آلودگی و بهره گیری از سیستم های نوین در تصفیه آب است.

کلیدواژه ها:

شیراز ، فلزات سنگین ، منابع آب آشامیدنی