ضرورت اصلاح تعرفه آب کشاورزی در ایران: راهبردی برای مدیریت پایدار منابع آب، ارتقای بهره وری و حفاظت محیط زیست

تعرفه پایین آب در بخش کشاورزی به عنوان یک محرک ساختاری، نقش مهمی در تداوم مصرف غیر بهینه منابع آبی در ایران ایفا می کند. این مقاله با رویکرد کیفی و تحلیلی و مبتنی بر مرور منظم ادبیات، گزارش های رسمی و مطالعات موردی، مسیرهای علی میان قیمت گذاری نامناسب آب و پیامدهای گسترده اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی را تشریح می کند. تحلیل ها نشان می دهد که تعرفه پایین انگیزه استخراج بی رویه از سفره های آب زیرزمینی را تقویت می کند؛ این روند به افت سطح آب، تشدید فرونشست زمین، از بین رفتن قابلیت تولید اراضی و وارد آمدن خسارات زیرساختی منجر می گردد. کاهش فرصت های معیشتی در مناطق روستایی و کاهش کیفیت خاک، محرکی قوی برای مهاجرت گسترده به مناطق شهری ایجاد می کند. همزمان، سازوکارهای تعرفه ای و سیاست های حمایتی فعلی موجب تشویق تولید و صادرات محصولات با نیاز آبی بالا شده که بخش قابل توجهی از آب ملی را به صورت کالای کشاورزی خارج می کند، در حالی که مصرف داخلی بسیاری از این محصولات محدود است؛ نتیجه این فرایند کاهش منافع ملی از منابع آبی و افزایش نابرابری منطقه ای است. مقاله در پایان پیشنهاد می کند که اصلاح ساختار تعرفه همراه با محدودیت هدفمند صادرات محصولات پرآب، تقویت نظارت و پایش منابع زیرزمینی، مشوق های فناوری برای آبیاری کارآمد و طراحی مکانیزم های جبرانی برای گروه های آسیب پذیر باید به عنوان اجزای یک راهبرد جامع مدیریت پایدار منابع آب در نظر گرفته شوند.

کلیدواژه ها:

تعرفه آب ، مدیریت پایدار منابع آب ، مصرف آب در کشاورزی ، افت سفره های آب زیرزمینی ، فرونشست زمین ، صادرات آب مجازی ، ایران