رابطه بین افزایش میزان تنش شوری خاک بر نسبت سدیم جذبی در اثر کاهش آب دریاچه ارومیه و تأثیرات زیست محیطی ناشی از آن بر اکوسیستم منطقه

ایران کشوری است با نواحی ساحلی، مرداب های شور وسیع همراه با اکوسیستم ها و رودهای شور و 90% سطح کشور در نواحی خشک و نیمه خشک قرار گرفته است (کوارش و همکاران، 2007). دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان و بیستمین دریاچه بزرگ جهان بهعنوان یکی از نادرترین ذخیره گاههای بیوسفری ایران و جهان در نظر گرفته شده است. در اثر بروز پدیده کم آبی به ویژه در سالهای اخیر و عقب نشینی آب دریاچه سبب افزایش شوری خاک به ویژه در مزارع نزدیک به سواحل این دریاچه شده است. و همچنین گیاهان زراعی کشت شده در اراضی خشک و نیمه خشک با مشکل تنش های شوری و خشکی مواجه هستند. و گیاهان تحت هر دو تنش خشکی و شوری نسبت به حالتی که با هر یک از این تنش ها به تنهایی مواجه هستند، مشکل بیتری برای استخراج آب از خاک خواهند داشت (همایی، 1999) و عملکرد آنها به میزان بیشتری کاهش خواهد یافت. تأثیر شوری و خشکی به پتانسیل اسمنیک و ماتریک ارتباط دارد (کیانی و همکاران، 2009). هر دو پتانسیل ماتریک و اسمزی موجب حرکت آب از خاک به گیاه می گردد. و هر گاه شوری خاک افزایش یابد باعث حرکت آب از گیاه به خاک انجام خواهد گرفت و سبب کاهش عملکرد گیاه خواهد شد. هر گاه سدیم خاک افزایش یابد خاک تبدیل به خاک سدیمی می شود و در این صورت فرسایش پذیری آن افزایش می یابد. خاکهای سدیمی خاکهایی هستند که مقدار SAR>13 mmoh/cm و EC<4 ds/m می باشند. مشکل این خاکها سدیم بالا و پوششگیاهی کم می باشد. این خاکها فاکتور فرسایش پذیری بالایی دارند (K=0.8) که این خصوصیت سبب ضعیف شدن خاکدانه ها و تخریب خصوصیات فیزیکی شامل ضعیف شدن ساختمان خاکها، نفوذ کم آب در خاک و افزایش فرسایش خاک در این خاکها خواهد شد. (روهتون، 2011). میزان SAR بالا می تواند نشان دهنده افزایش فرسایش پذیری خاک باشد. خاک های سدیمی توانایی بالایی برای دسپرس شدن دارند. دسپرس شدن سبب شل شدن ساختمان خ اک و کاهش هدایت هیدرولیکی و افزایش فرسایش پذیری خاک می شود که این اثر دسپرس شدن برای خاک های سدیمی با PH>8/5 مشاهده شد (رنکاسامی و همکاران، 1984). افزایش شوری و سدیمی علاوه بر تأثیر بر روی خاک و میزان و کیفیت محصولات کشاورزی تأثیرات زیادی بر روی محیط زیست و جانوران موجود در سواحل ایندریاچه خواهد داشت. با توجه به اهمیت شوری خاک و سدیمی بودن خاک هدف اصلی از این مطالعه بررسی رابطه بین افزایش شوری خاک بر میزان افزایش سدیمی شدن خاک و بررسی عوارض زیست محیطی ناشی از افزایش شوری خاک بر میزان افزایش نسبت سدیم خاک که از عوارض ناشی از کاهش آب دریاچه ارومیه و عوارض زیست محیطی ناشی از آن می باشد.