بررسی تغییرات مکانی کیفیت خاک در یک مزرعه ذرت در منطقه روانسر استان کرمانشاه

سامانه های طبقه بندی کیفیت خاک، در بهره برداری صحیح از این منبع مهم طبیعی، ارزیابی تولید محصولات کشاورزی در مزارع و مدیریت پایدار اراضی کشاورزی اهمیت ویژه ای دارند. برای بررسی کیفیت خاک، یک مزرعه بزرگ ذرت (Zea mays L.) به مساحت ۴۵ هکتار در منطقه روانسر استان کرمانشاه انتخاب شد. با استفاده از علم زمین آمار و ۶۵ نمونه، تغییرات مکانی پنج شاخص موثر بر تولید محصول شامل جرم مخصوص ظاهری، تخلخل غیرمویینگی، هدایت هیدرولیکی اشباع، گنجایش آب قابل جذب گیاه گیاه و کربن آلی خاک در یک شبکه منظم به ابعاد ۱۰۰ ×۱۰۰ متر مربع در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ارزیابی شد. با حاصلضرب ارزش پنج شاخص مذکور، شاخص رتبه بندی فیزیکی در نقاط نمونه برداری تعیین و سپس ارتباط این شاخص با عملکرد بیولوژیک ذرت بررسی شد. نتایج نشان داد که دامنه تاثیر نیم تغییرنما (سمی واریوگرام) برای شاخص های هدایت هیدرولیکی اشباع و گنجایش آب قابل جذب گیاه بین ۱۳۷ تا ۱۴۵ متر و برای شاخص های جرم مخصوص ظاهری، کربن آلی و تخلخل غیرمویینگی به نسبت بلند (۱۶۱ تا ۲۰۵ متر) بودند. بررسی نقشه های پهنه بندی نشان داد که مقادیر هدایت هیدرولیکی اشباع بین ۰۰۶/۰ تا ۳ سانتی متر بر ساعت، کربن آلی بین  ۰.۲ تا ۱.۳۲ درصد، جرم مخصوص ظاهری بین ۱.۳۵ تا ۱.۸ گرم بر سانتی متر مکعب، تخلخل غیرمویینگی بین ۳.۵ تا ۱۷.۳درصد و گنجایش آب قابل جذب گیاه گیاه بین ۴.۲۴ تا ۱۶.۶۳درصد متغیر بودند. همچنین، همبستگی بین شاخص رتبه بندی فیزیکی و عملکرد بیولوژیک ذرت خیلی خوب بود (**۰.۸۸۳۲ = r). به طور کلی، با تهیه نقشه های پهنه بندی شاخص رتبه بندی فیزیکی خاک و عملکرد بیولوژیک به کمک علم زمین آمار، می توان کیفیت فیزیکی خاک هر نقطه از مزرعه را شناسایی و اصلاح نمود.

کلیدواژه ها:

زمین آمار ، رتبه بندی فیزیکی ، ذرت ، عملکرد بیولوژیک ، کیفیت خاک