بررسی و تحلیل فرش های شمایل نگارانه اعتقادی دراویش گنابادی در دوره قاجار

دراویش گنابادی، یکی از شاخه های برجسته تصوف در ایران و پیرو طریقت نعمت اللهی اند که در دوران صفویه و قاجار به اوج شکوفایی در تعالیم و اعتقادات خود رسیدند و نقشی بسزا در ترویج زهد و معنویت در جامعه داشتند. در فرش بافی ایران که یکی از برجسته ترین هنرهای دستی جهان بوده، در قرن ۱۱ خورشیدی، تصویرگری فرش با مضامین مذهبی و عرفانی رونق گرفت. در دوره قاجار، شمایل نگاری دراویش به ویژه در کرمان، گناباد و کاشان برجسته شد. این آثار مفاهیمی مرتبط با تصوف و زهد را بازتاب داده و به لحاظ هنری از سنت ایرانی و هنر مدرن اروپایی در ترکیب بندی، پرسپکتیو و تکنیک های بصری نیز بهره گرفته اند. پرسش اصلی مقاله، این است که چگونه شمایل نگاری دراویش گنابادی در دوره قاجار توانسته به عنوان یک ابزار هنری-اعتقادی در فرش ها تجلی یابد و دارای چه مفاهیم، نمادها و عناصربصری بوده است؟ هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل فرش های شمایل نگارانه اعتقادی دراویش گنابادی در دوره قاجار است. این مطالعه به تحلیل نقش مایه ها و مفاهیم نمادین در این فرش ها و تاثیرات اجتماعی، فرهنگی و مذهبی آن ها می پردازد. روش پژوهش مقاله کیفی، با بیان توصیفی تحلیلی بوده و داده ها به شیوه مطالعات کتابخانه ای و بررسی مقالات معتبر علمی گردآوری شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که این نقوش علاوه بر انعکاس باورهای عرفانی، نقشی کلیدی در حفظ و انتقال مفاهیم عرفانی با بهره گیری از عناصر هنر ایرانی داشته و از هنر اروپایی در زمینه کاربست بصری آثار نیز الهام گرفته اند. این فرش ها توانسته اند به عنوان ابزاری برای انتقال پیام های معنوی و مفاهیم فرهنگی عمل کنند.

کلیدواژه ها:

دراویش گنابادی ، دوره قاجار ، شمایل نگاری بر فرش ، فرش های شمایل نگارانه اعتقادی