مدلسازی تغییرات نیترات آب چاههای شرب روستایی دشت اردبیل با استفاده از روشهای درونیابی

نیترات از جمله عوامل آلاینده منابع آبهای زیر زمینی محسوب می شود که در سالهای اخیر به لحاظ گسترش فعالیت های کشاورزی و انسانی میزان متوسط آنها در آبهای زیرزمینی رو به افزایش می باشد. روش هایی گوناگون برای تهیه نقشه های پهنه-بندی مقادیر پارامترهای آب های زیرزمینی وجود دارد یکی از بهترین سیستم ها جهت پهنه بندی، تکنولوژی سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS است. روش های درونیابی به عنوان راه حل مناسبی در تخمین محل های نمونه برداری نشده مورد استفاده قرار می گیرد. تخمین هر نقطه توسط هر یک از روش های درونیابی نتایج متفاوتی را بدست می دهد زیرا با توجه به توابعی که هر کدام از این روش ها استفاده می کنند نتایج درونیابی نیز متفاوت می شود هدف از این پژوهش سعی در یافتن بهترین روش درون یابی از غلظت نیترات چاه های تأمین آب شرب روستائی در دشت اردبیل می باشد. برای این منظور از 46 حلقه چاه تأمین آب شرب در طول مدت یکسال و طی دو فصل کم آبی (تابستان91) و فصل پر آبی (بهار92) نمونه برداری انجام شد. اندازه گیری میزان نیترات با دستگاه آیون سلکتیو و با الکترود اختصاصی نیترات انجام شد. جهت تهیه نقشه های میزان آلودگی نیترات آب های زیرزمینی از روش های درونیابی کریجینگ، عکس فاصله، تابع شعاعی، تخمینگر موضعی و تخمینگر عام در نرم افزار ArcGIS استفاده شد ارزیابی نتایج اعتبار سنجی نشان داد که روش کریجینگ معمولی با کمترین RMSE دقیق ترین و در نهایت به عنوان روش نهایی و مناسب جهت تهیه نقشه میزان آلودگی نیترات منطقه انتخاب شد. نتایج حاصل از تفسیر نقشه های به دست آمده نشان داد که مناطق با نیترات بالا در قسمتهایی از دشت قرار دارند که کشت آبی غالب منطقه سیب زمینی و گندم بود و مناطق با نیترات پایین در قسمت هایی با کشت دیم و مرتع – دیم مشاهده شد. با توجه به خطوط ارتفاعی منطقه مورد مطالعه، شیب زمین از غرب به شرق دشت بوده و در کل آلودگی مقدار نیترات از غرب به شرق منطقه کاهش می یابد.

کلیدواژه ها:

آلودگی نیترات ، درونیابی ، آب چاه روستایی ، دشت اردبیل