نقش عدالت آموزشی در کاهش شکاف طبقاتی: بررسی جامعه شناختی نظام آموزشی

این مقاله به بررسی نقش عدالت آموزشی در کاهش شکاف طبقاتی با رویکرد جامعه شناختی می پردازد و می کوشد سازوکاری روشن برای پیوند میان برابری فرصت ها، کیفیت یادگیری و پیامدهای تحصیلی ارائه کند. هدف ها شامل تبیین ابعاد دسترسی، کیفیت و پیامد، شناسایی سازوکارهای تولید و بازتولید نابرابری در مدرسه، و پیشنهاد راهبردهای سیاستی برای بازتوزیع هوشمندانه منابع و تقویت مدرسه دولتی باکیفیت است. روش تحقیق به صورت تحلیلی–توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و مقالات معتبر انجام شده است و با اتکا بر مفاهیمی مانند سرمایه فرهنگی و اجتماعی، برنامه درسی رسمی و پنهان، کنکورمحوری و جداسازی فضایی مدارس، وضعیت موجود را می سنجد. نتایج نشان می دهد تمرکز هدفمند منابع در مناطق اولویت دار، جذب و نگهداشت معلم توانمند، اصلاح سازوکارهای ارزشیابی و پذیرش دانشگاه، و استقرار تابلو کنترل مدرسه ای مبتنی بر شاخص های ورودی، فرایندی و پیامدی، بیشترین اثر را بر کاهش شکاف طبقاتی دارد. همچنین تلفیق مداخله های خانواده محور و جامعه محور با حکمرانی داده و پاسخ گویی چندسطحی، امکان بهبود پایدار کیفیت و عدالت را فراهم می کند. بر پایه این یافته ها، نقشه راهی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت برای سیاست گذاری و اجرای برنامه های عدالت محور پیشنهاد می شود که قابل تطبیق با شرایط مناطق کم برخوردار است و با چرخه پایش و بهبود مستمر پشتیبانی می شود.

کلیدواژه ها:

عدالت آموزشی ، شکاف طبقاتی ، برابری فرصت ها ، بازتولید نابرابری ، سیاست گذاری آموزشی ، پایش مدرسه ای