تحلیل فقهی اخلاقی والدگری با کمک هوش مصنوعی؛ ظرفیتها و چالشها در خانواده اسلامی

تحولات گسترده در حوزه فناوری به ویژه در عرصه هوش مصنوعی (AI)، زندگی فردی و اجتماعی انسان معاصر را به گونه ای عمیق متاثر ساخته است. از جمله این حوزه ها نهاد خانواده و به ویژه مسئله والدگری است که با ورود ابزارهای هوشمند، دچار بازتعریف در وظایف، نقشها و شیوههای تربیتی شده است والدگری در سنت اسلامی نه صرفا فرایندی زیستی یا روان شناختی بلکه مسوولیتی شرعی و اخلاقی با پشتوانه فقهی است که از جایگاهی کلیدی در ساختار تربیتی و فرهنگی جامعه برخوردار است. از این رو بهره گیری از ابزارهای فناورانه در این حوزه نیازمند بررسیهای دقیق از منظر شریعت و اخلاق اسلامی است تا ضمن بهره برداری از ظرفیتهای نوین اصول بنیادین تربیت اسلامی حفظ گردد. هوش مصنوعی در قالب اپلیکیشنهای مشاور تربیتی، دستیارهای نظارتی، سیستمهای تحلیل رفتاری و حتی رباتهای همراه کودک به طور روزافزون در حال ورود به زیست جهان خانواده هاست. در نگاه نخست این ابزارها میتوانند به ارتقاء کیفیت فرایند تربیت، کاهش فشارهای روانی بر والدین و افزایش انضباط کمک کنند. اما در پس این ظرفیتها پرسشهایی جدی در حوزه اختلال در نقش والد، تغییر مرزهای تربیتی، جایگاه ولایت شرعی، مسئولیت اخلاقی و کیفیت ارتباط عاطفی با کودک مطرح میشود که از حیث فقهی و اخلاقی نیازمند تحلیل و واکاوی عمیق است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی والدگری ، اسلامی اخلاق ، تربیتی فقه ، تربیت فناوری و خانواده ، چالشهای تربیتی نوین